Czym jest udany związek?
Dla większości ludzi pozostawanie w udanym i trwałym związku partnerskim oraz posiadanie rodziny jest najważniejsza wartością, jaką cenią sobie w życiu i do jakiej dążą. Wskazują na to m. in. prowadzone od lat badania prof. Janusza Czapińskiego pt. “Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków” pokazujące m. in. jacy są, na czym się koncentrują i do czego dążą współcześni nam rodacy.
Prowadzone przez psychologów badania oraz praktyka kliniczna poradni małżeńskich i rodzinnych pokazują, że istnieje kilka czynników psychologicznych pomagających zachować dłużej poczucie bliskości i harmonii w związku. Do czynników tych należą między innymi:
1. Otwartość na partnera, w tym na różnice między ludźmi, co oznacza w praktyce otwartość na dzielenie się, słuchanie i rozumienie swoich poglądów, potrzeb, marzeń i oczekiwań. Potrzeba słuchania i rozumienia partnera (a nie tylko bycia przez niego słuchanym i rozumianym), daje możliwość poczucia więzi i prawdziwej wzajemności w związku, a także jest podstawą każdej przyjaźni. Rozumienie nie zawsze musi też oznaczać akceptację, ale nawet w przypadku różnicy zdań łatwiej o ewentualny kompromis czy dostosowanie oczekiwań, gdy wiemy skąd ww. różnice się biorą.
2. Jednym z elementów uczucia przyjaźni (która podobnie, a może czasem bardziej niż miłość scala związek) jest pozytywne postrzeganie partnera, akceptacja i szacunek dla niego, pomimo chwilowych konfliktów oraz umiejętność wyrażania pozytywnych uczuć wobec niego.
3. Zasadą i warunkiem udanego związku jest także umiejętność i potrzeba robienia różnych rzeczy wspólnie w szczególności takich, które nie są tylko codziennymi obowiązkami, a wręcz przeciwnie, służą głównie rozwojowi własnych zainteresowań, przeżywaniu przyjemności i poznawaniu otaczającego świata. Pomaga to tworzyć poczucie wspólnoty i partnerstwa we wzajemnym rozwoju, a także wyjątkowości tej właśnie relacji.
4. Ponieważ nie istnieją związki, którym dane jest uniknąć niezgodności i konfliktów, niezwykle ważną umiejętnością jest zdolność do szukania i znajdowania kompromisu w sytuacjach konfliktowych. Kompromis oczywiście łatwiej znaleźć osobom, które potrafią ze sobą rozmawiać. Relacje, w których na ogół ustępuje jedna osoba są narażone na to, że prędzej czy później partner “uległy” świadomie lub nieświadomie zażąda rekompensaty lub będzie nosił w sobie poczucie krzywdy (niestety przenoszone potem często na dzieci, od których oczekuje się rekompensaty ww. krzywd).
5. I wreszcie obecna we wszystkich poradnikach – zdolność dbania o rzeczy małe, ale ważne, w postaci okazywania sobie czułości na co dzień, sprawiania niespodzianek, pamiętania o wspólnych rocznicach czy dokonywania zmian w codziennej rutynie, co pozwala odkryć i przeżywać na nowo zadowolenie czy nawet uniesienia często na co dzień z definicji rzadkie.
Kiedy warto poszukać pomocy?
Posługując się powyższa listą można zatem stwierdzić, że brak lub częsta nieobecność każdego z ww. czynników może utrudnić trwanie w satysfakcjonującym związku i eskalować poczucie nudy, niezrozumienia, krzywdy, braku więzi czy samorealizacji. Właściwie każdy moment gdy nasza relacja z partnerem zaczyna być postrzegana jako ciężar, obowiązek czy wręcz ból, przeżywany w jednym lub więcej obszarów wspólnego życia, powinna stanowić dla nas sygnał do zastanowienia się nad przyczynami i skłonić do poszukiwania zmiany.
Jeszcze do niedawna powszechne było przeświadczenie, że problemy małżeńskie i rodzinne nie powinny oglądać światła dziennego (“brudy należy prać we własnym domu”), czego efektem były nieraz ciągnące się przez pokolenia nie wyrażone żale, nierozwiązane problemy. nie przeżyte uczucia, rozmaite tabu i nieprawdziwe mity rodzinne i często trudne doświadczenia emocjonalne członków rodzin, najbardziej odbijające się na zdrowiu psychicznym dzieci. Również rodziny każdego z partnerów, a nawet serdeczni przyjaciele, nie są, mimo nieraz dobrych chęci, w stanie pomóc naprawić czy zmienić na bardziej satysfakcjonujący związek dwojga ludzi, głównie ze względu na swój brak emocjonalnej neutralności.
Najczęstszymi przyczynami pojawiających się trudności w związkach są, jak pokazują badania, głównie problemy komunikacyjne, czyli trudności z wydawałoby się prostą umiejętnością właśnie słuchania i rozumienia siebie nawzajem. Dopiero na kolejnych miejscach wymienia się trudności natury ekonomicznej, zdrowotnej, zbyt silne uwikłanie w życie własnych rodzin generacyjnych czy nałogi.
Do zgłoszenia się po pomoc psychologiczną kwalifikują się praktycznie wszystkie takie sytuacje w związkach, gdzie miejsce odczuwanej na początku związku radości i satysfakcji z przebywania razem, zastępują uczucia zmęczenia, niechęci, rozczarowania, żalu lub złości, których nie można rozładować w sposób konstruktywny w szczerej, choć nieraz trudnej rozmowie z partnerem, nakierowanej na poszukanie rozwiązania trudnych sytuacji lub stanów. Przeważnie rozmowę taką utrudniają silne negatywne uczucia, brak umiejętności porozumiewania się i negocjacji, bieżący wpływ rodzin pochodzenia, czy nie zawsze optymalne wzorce rozwiązywania problemów we własnych rodzinach. Należy też pamiętać, że w życiu każdego związku czy rodziny zdarzają się momenty kryzysowe, do jakich zaliczamy np. pojawienie się pierwszego dziecka, czy okres dojrzewania u dzieci, w których to momentach, nawet najbardziej zgodne stadło, może przeżywać nasilone problemy małżeńskie i rodzinne.
W czym mogą pomóc specjaliści
W momencie pojawienia się problemów w związku, fachowa pomoc może nie tylko umożliwić rozwiązanie bieżącego kryzysu, ale także zapobiec trwającej nieraz przez dziesięciolecia destrukcji związku, co prawie zawsze ma też znaczenie dla przyszłego pokolenia.
Zwrócenie się po pomoc czy konsultację do specjalisty da nam możliwość skorzystania z:
- obiektywnej i neutralnej emocjonalnie diagnozy przyczyn przeżywanego w danym związku kryzysu czy dyskomfortu;
- możliwości wyrażenia w bezpiecznym emocjonalnie środowisku odczuwanych problemów, uczuć i oczekiwań wobec partnera. Często terapeuta jest osobą, która pomaga zebrać, ujaśnić i wyrazić w sposób zrozumiały dla obu stron, ich nieraz skomplikowane i narosłe latami żale, pretensje, oczekiwania, uczucia i potrzeby. Jego rolą jest dostrzec i pomóc zastąpić często negatywne wzajemne oceny ukrytymi pod nimi – ważnymi potrzebami emocjonalnymi;
- szansy zrozumienia swoich stanowisk oraz kryjących się często za nimi głębszych, emocjonalnych powodów zajmowania danego stanowiska;
- poszukania adekwatnych do potrzeb i możliwości partnerów sposobów rozwiązań, gdzie terapeuta bierze na siebie wyłącznie rolę katalizatora generowanych pomysłów i możliwości ich wypróbowania, a nie ich autora;
- nauczenia się bardziej optymalnej niż do tej pory formy komunikowania się i rozwiązywania konfliktów;
- zrozumienia wpływu jaki na związek i rodzinę mają, nie zawsze na co dzień uświadamiane, nawyki, przyzwyczajenia i wzorce emocjonalne wyniesione z naszych rodzin pochodzenia, co umożliwi sprawowanie nad nimi większej kontroli i przystosowanie ich do potrzeb bieżącej rodziny.
Należy podkreślić, że niektóre sytuacje problemowe występujące w związkach mogą zostać rozwiązane przy pomocy konsultacji czy terapii rodzinnych lub małżeńskich już po kilku spotkaniach; inne zaś będą wymagały lat wspólnej pracy.
Zawsze jednak decyzja o ilości i problemach poruszanych w trakcie ww. spotkań pozostaje w gestii osób zainteresowanych. Terapeuta dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu ma za zadanie głównie wspomagać i modelować proces skutecznej komunikacji i poszukiwanie optymalnych dla danej pary i/lub rodziny rozwiązań.
