Fundamentem naszego jestestwa, naszej podmiotowości jest świadomość przeżywania siebie i otoczenia. Bywa, że dochodzi do zaburzeń w obrębie świadomości przeżywania środowiska zewnętrznego i wewnętrznego (siebie), a co za tym idzie zdolności do adekwatnego reagowania na zachodzące w nich zmiany.
Czym jest derealizacja
Derealizacja to zaburzenie świadomości poczucia otoczenia. Wrażenie, że otaczający świat, rzeczywistość, którą znamy, uległy zmianie. Zintegrowana wcześniej funkcja świadomości otoczenia ulega zaburzeniu. Przeżywanie poczucia zmiany często jest nieokreślone, niejednoznaczne, i interpretowane jako zagrażające. Zachowania innych osób, ich obecność, okoliczności, czas i przestrzeń wydarzeń są odbierane, jako zmienione, nierozpoznawalne – sztuczne, nienaturalne i nieprawdziwe, bardziej przypomina grę aktorów. Takie odbieranie rzeczywistości budzi oczywiście określone emocje i reakcje.
Jakie są przyczyny derealizacji
Derealizacja może być objawem:
- w przebiegu schizofrenii,
występuje często łącznie z objawem depersonalizacji, poczuciem obcości i zmiany w obrębie samego siebie. Stany derealizacji i depersonalizacji mogą przybierać charakter objawów psychotycznych, urojeń. Odczuwana dziwność i zmiana otoczenia, jest urojeniowa i interpretowana np. jako efekt oddziaływania „jakiś sił”. Jest objawem derealizacji psychotycznej. Stany derealizacji i depersonalizacji wymagają różnicowania z objawami, które występują w schizofrenii, takimi, jak poczucie zmiany osobowości czy urojenia wpływu, owładnięcia, oddziaływania (czytaj więcej o schizofrenii).
Stany derealizacji i depersonalizacji mogą występować:
- w zaburzeniach fobicznych,
- w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych,
- w zaburzeniach o podłożu organicznym np. otępienia,
- w niektórych postaciach padaczki – tzw. napady derealizacyjne. Może występować w aurze przed napadami padaczki skroniowej.
- w zaburzeniach nerwicowych. Poczucie przeżywania stanów derealizacji i depersonalizacji może mieć charakter nerwicowy i przypominać objawy konwersji, zaburzenia dysocjacyjnego, które cechuje przeżywanie niezwykłych doznań, dziwnych, innych zachowań.
- Mogą mieć charakter nerwicowych zaburzeń hipochondrycznych (czytaj więcej o hipochondrii)
Objawy derealizacji i depersonalizacji współwystępują, i są diagnozowane jako:
Zespół depersonalizacji- derealizacji
Zespół depersonalizacji-derealizacji może występować w przebiegu rozpoznania:
- zaburzeń nerwicowych,
- zaburzeń osobowościowych,
- zaburzeń organicznych, otępiennych,
- zaburzeń depresyjnych,
- zaburzeń lękowych, fobicznych,
- zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych,
- schizofrenicznych, w stanach katatonicznych
- zażywania środków psychoaktywnych,
- mechanizm obronny w reakcji na traumatyczne przeżycia.
Objawy Zespołu depersonalizacji – derealizacji
- Poczucie zmiany we obrębie własnego przeżywania. Moje własne uczucia, emocje, przeżycia nie należą do mnie, „oddalają się”, są automatyczne, albo niespontaniczne, nieprawdziwe, dziwne, są niezależne ode mnie. Nie są spójne ze mną. Nie mam swoich odczuć, emocji, to nie są moje reakcje, to nie są moje myśli. Nie mam na nie wpływu. Poczucie, że nie mam emocji. Poczucie obcości wobec własnego ciała. Poczucie bycia poza własnym ciałem i umysłem.
- Poczucie zachodzących niezrozumiałych zmian w otoczeniu, często niejednoznacznych, zagrażających poczuciu bezpieczeństwa. Przeżywanie obcości otoczenia, odrealnienia znanego świata. Inne osoby, przedmioty, sytuacje, wydają się być nierealne, nieprawdziwe, nierozpoznawalne, odległe, sztuczne. Otoczenie przestaje być znane, rozpoznawalne i zrozumiałe.
Osoby przeżywające stany derealizacji i depersonalizacji zazwyczaj zachowują krytycyzm, mają świadomość subiektywnego przeżywania, a nie obiektywnie zachodzących zmian.
Derealizacja, depersonalizacja – jak sobie radzić
Poczucie przeżywania stanów derealizacji, depersonalizacji zdecydowanie wymaga przeprowadzenia procesu diagnostycznego przez psychologa klinicznego, lekarza psychiatrę. Objawy derealizacji, depersonalizacji mogą sugerować występowanie poważnych zaburzeń o podłożu organicznym lub o charakterze psychotycznym, które wymagają podjęcia szybkiego leczenia.
Leczenie Derealizacji i leczenie Zespołu derealizacji- depersonalizacji
Objawy Zespołu derealizacji-depersonalizacji wymagają przede wszystkim profesjonalnej diagnozy lekarza psychiatry, psychologa klinicznego. Leczenie jest zależne od diagnozy, czyli przyczyny występujących objawów. Podejrzenie organicznego podłoża objawów może wymagać diagnostyki obrazowej, tomografii głowy, rezonansu magnetycznego głowy, badania i leczenia neurologicznego. Objawy, które będą miały charakter zaburzenia psychotycznego, będą wymagały włączenia leczenia farmakologicznego przeciw psychotycznego. Jeśli przeżywane objawy mają swoje osadzenie w zaburzeniach depresyjnych, lękowych, osobowościowych, leczenie wymaga farmakoterapii i oddziaływań psychoterapeutycznych
Jak wygląda leczenie objawów derealizacji, depersonalizacji
Leczenie jest zależne od podstawowego rozpoznania, diagnozy, w przebiegu którego występują objawy derealizacji, depersonalizacji. Zależnie od diagnozy stanów derealizacji i depersonalizacji stosowne jest leczenie farmakologiczne i/lub psychoterapia.
Centrum Medyczne Salus Pro Domo w Warszawie proponuje diagnozę i leczenie objawów derealizacji, depersonalizacji
