Uzależnienie od komputera i gier komputerowych – objawy, leczenie, zapobieganie

Nadmierne zaangażowanie w używanie Internetu prowokuje ryzyka uzależnienia. Uzależnienie od Internetu i gier komputerowych należy do tzw. uzależnień behawioralnych. Określane jest również mianem: siecioholizm, cybernałóg, uzależnienie komputerowe, infozależność. Uzależnienia behawioralne, czyli uzależnienia od czynności, mają charakter zaburzeń kompulsywno-behawioralnych, które są oparte na powtarzających się nawykach, prowadzących do utraty kontroli nad korzystaniem z urządzenia. Cechą uzależnienia, również od gier komputerowych, jest dostarczanie sobie przez określone zachowania przyjemności.  Osoba uzależniona nie jest w stanie zaprzestać tych zachowań pomimo nasilających się negatywnych konsekwencji. Co więcej, aby odczuwać satysfakcję musi z coraz większym nasileniem wykonywać te czynności, podobnie, jak osoba uzależniona od substancji, która musi przyjmować je w coraz większej ilości. Traci kontrolę nad swoim zachowaniem, staje się bezkrytyczna wobec swoich działań i stylu funkcjonowania pomimo jednoznacznych informacji od otoczenia.

Definicja uzależnienia od komputera i gier komputerowych

Uzależnienie od gier komputerowych obejmuje:

• Zachowania przymusowe (kompulsywne)
• Brak zainteresowania innymi aktywnościami
• Kontakty ograniczają się głównie do innych użytkowników gier
• Występują objawy psychiczne i fizyczne przy próbach przerwania tego zachowania

Problem uzależnień behawioralnych związanych z cybertechnologiami w znacznej skali dotyczy gier komputerowych, które stają się jedną z najpopularniejszych rozrywek i aktywności komputerowych wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. Ocenia się, że w wirtualnych światach gier komputerowych funkcjonuje kilkanaście milionów użytkowników np. gry World of Warcraft. W konsekwencji użytkownicy Internetu przeznaczają tysiące godzin na tę formę aktywności, która staje się stylem życia i prowadzi do uzależnienia. Raporty z badań wskazują, że w Polsce liczba graczy w wieku 10 – 65 lat wynosi około 12 milionów. Już wiadomo, że specyfika gier komputerowych, ich nadużywanie i możliwe zagrożenie uzależnieniem ma swoje negatywne konsekwencje w postaci zmian zachowania i kształtowania osobowości, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Trzeba podkreślić, że nałóg komputerowy dotyczy nie tylko dzieci i młodzieży, ale również osób dorosłych czynnych zawodowo.

Wirtualny świat gier jest niezwykle atrakcyjny dla dzieci i młodzieży. Kreowani w nich bohaterowie są postaciami niezwykłymi i wyjątkowo atrakcyjnymi, posiadają cechy, które młoda osoba chciałaby mieć i które prowokują do bycia wzorem dla kształtowania własnej osobowości. Uzależniający mechanizm wirtualnych gier komputerowych polega na tym, że w przeciwieństwie do czytania książki czy oglądania filmu użytkownik staje się wykonawcą, bierze czynny udział w akcji, ma możliwość identyfikowania się z postaciami, wcielania się w bohatera i tym samym przeżywania świata z jego perspektywy i doświadczania szybkiej satysfakcji. Największy niepokój budzi to, że większość gier, z których korzystają dzieci i młodzież, cechuje bardzo wysoki poziom agresji, skrajne formy przemocy i treści seksualne. Nadmiar agresji i uczestniczenie w zrachowaniach brutalnych jest kluczowym problemem gier adresowanych do młodych odbiorców. Ryzyko powielania tych wzorców zachowań przez dzieci i młodzież, jest bardzo duże. Destrukcyjna siła gier komputerowych jest zwielokrotniona przez fakt, że oddziaływują na wszystkie wymiary funkcjonowania człowieka: wymiar intelektualny, emocjonalny i behawioralny. Dodatkową atrakcją gier jest możliwość obserwowania nieskończoności interakcji pomiędzy wirtualnymi bohaterami w czasie rzeczywistym oraz system charakterystycznych wzmocnień, jaki otrzymuje gracz. Są one najbardziej uzależniającym czynnikiem, opartym na psychologicznym mechanizmie instrumentalnego wzmacniania.

Pedagodzy i psycholodzy zwracają uwagę, że pierwsze reakcje odwzorowywania zachowań z gier są widoczne u dzieci już po sześciu-ośmiu miesiącach grania. Tak ostre reakcje w szczególności dotyczą chłopców w wieku 12-16 lat. Stają się one powodem bardzo brutalnych zachowań dzieci, o których donoszą media, zdarza się, że tragedie dotyczą mordowania swoich rówieśników, strzelają do nich w taki sam sposób, jak do postaci gier komputerowych. Użytkownicy gier on-line spędzający od 21 do 40 godzin tygodniowo preferują tę aktywność bardziej niż spotkania towarzyskie, ponieważ mają większe poczucie satysfakcji i lepiej się bawią ze współgraczami niż z przyjaciółmi świata rzeczywistego. Szczególnie dotyczy to dzieci lękliwych, z podwyższonym poziomem lęku społecznego i tendencją do unikania relacji interpersonalnych, nieśmiałych, z niskim poziomem umiejętności społecznych, doświadczających odrzucenia, wyśmiewania, poniżenia i przemocowych zachowań ze strony rówieśników. Wirtualny świat gier, który nie konfrontuje go z tymi słabościami staje się atrakcyjną ucieczką od rzeczywistych problemów związanych z krytyczną oceną przez innych. Staje się wirtualnym substytutem realnych deficytów i „leczy z bólu” dnia codziennego. Oczywiście, styl życia oparty głównie na spędzaniu czasu w świecie gier komputerowych jeszcze bardziej nasila problemy związane z lękiem społecznym i pogłębia tendencje izolacyjne, prowadząc do coraz większej marginalizacji społecznej. Ta z kolei jeszcze bardziej ugruntowuje tendencje ucieczkowe w świat wirtualny. Bowiem trenowanie umiejętności społecznych i budowanie prawidłowej samooceny jest możliwe jedynie w interakcjach społecznych w rzeczywistym świecie.

Gry komputerowe są atrakcyjną rozrywką, ponieważ w sposób komfortowy pozwalają rozładować napięcie, lęki, frustracje i stres związany z funkcjonowaniem w codziennym życiu szkolnym, zawodowym i rodzinnym. Badacze amerykańscy zwracają uwagę na specyficzny stan psychiczny osób nadmiernie zaangażowanych w gry on-line, określają go, jako flow. Neurolodzy zwracają uwagę, że gry komputerowe, jak żadna inna czynność pobudzają układ nagrody w mózgu w wyniku, czego dochodzi do zmian neurologicznych podobnych do tych, jakie są obserwowane w przypadku nadużywania narkotyków. Określone zachowania i wykonywane czynności skutkują podniesieniem poziomu neuroprzekaźnika zwanego dopaminą, który odpowiada za odczuwanie pobudzenia i pozytywnych odczuć, dochodzi również do podniesienia poziomu kortyzolu i adrenaliny w mózgu. W przypadku uzależnienie dochodzi do sztucznego wywoływania tych stanów przez powielanie określonych czynności. Jeśli 5-letnie dziecko grając w gry komputerowe dostarcza sobie „haju dopaminowego”, to prawdopodobieństwo, że samo sobie poradzi z nadchodzącym syndromem uzależnienia jest równe zeru, tak jak mało prawdopodobne jest ukształtowanie się prawidłowej osobowości.

Psycholodzy i pedagodzy są zgodni, że wczesne i nadmierne korzystanie z Internetu prowadzi do pozbawienia dziecka możliwości realizowania zadań rozwojowych na każdym etapie rozwoju. Wzmacnia dysfunkcyjne wzorce poznawania świata, upośledza umiejętność uczenia się i skutkuje brakiem rozwoju motywacji wewnętrznej do życiowych aktywności. Dzieci te często nie mają umiejętności stawiania sobie celów życiowych i konsekwencji w ich realizacji. Być może wiąże się to z brakiem wykształcenia samodzielnego myślenia twórczego, abstrakcyjnego i analitycznego, z brakiem dostatecznej wyobraźni. Brak im również wiary w możliwości samodzielnego poszukiwania rozwiązań i kreowania własnego rzeczywistego świata. Dodatkowo, poprzez mechanizm instrumentalnego wzmacniania stosowany w grach komputerowych przywykły, że po wykonaniu czynności dostają natychmiastową nagrodę. Dzieci te nie potrafią odraczać gratyfikacji i czekać na nagrody i przyjemności, brak im wytrwałości i samodyscypliny, ich próg irytacji i skłonność do frustracji są zaburzone. Mają poważne problemy w utrzymaniu długoterminowych zadań i celów.

Podatność dziecka na ryzyko uzależnienia od gier komputerowych

Wyniki badań naukowych wskazują na wiele czynników składających się na podatność na uzależnienia:

• Biologiczna predyspozycja do uzależnienia być może jest związana z cechą osobniczą, polegającą na mniejszej generacji dopaminy przez organizm.
• Większą podatność na uzależnienie przejawiają dzieci, które mają trudności w skupieniu uwagi. Być może stymulujące oddziaływanie gier pomaga skoncentrować się dzieciom z zespołem deficytu uwagi – syndromem ADD i syndromem zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – ADHD. Z badań jednoznacznie wynika, że ADD jest zaburzeniem silnie osadzonym w predyspozycji genetycznej. Jednak klinicyści coraz częściej diagnozują to zaburzenie i fakt większej zapadalności na nie, interpretują silną stymulacją mózgu dzieci w wyniku gier komputerowych. Innymi słowy dzieciom spędzającym nadmiernie dużo czasu przy komputerze grozi zaburzenie przypominające swoim obrazem ADD i skutkujące zaburzeniami rozwojowymi.
• Być może u dzieci ze skłonnością do nudzenia się stymulacja w postaci gry jest atrakcyjnym i wciągającym bodźcem zewnętrznym.
• Dzieci z poczuciem osamotnienia i z niskim poziomem umiejętności społecznych rekompensują sobie to możliwością czatowania z innymi grając on-line.
• Dzieci z niską samooceną i kompleksami chętnie zanurzają się w świat wirtualny, uciekają od rzeczywistych problemów i poprawiają sobie komfort psychiczny odgrywając role silnych, atrakcyjnych i potężnych w świecie wirtualnym.
• Dla dzieci zaniedbywanych przez rodziców, z rodzin, w których występują poważne problemy, gry komputerowe stają się ucieczką do lepszego świata. Brak poczucia bezpieczeństwa, oparcia i zrozumienia, brak więzi w rodzinie staje się motorem poszukiwania substytutu więzi emocjonalnej w wirtualnym świecie społecznościowym.
• Dzieci z zespołem Aspergera, cechami autyzmu, z objawami różnych zaburzeń rozwojowych, które mają problemy w relacjach społecznych dobrze sobie radzą w świcie wirtualnym, który nie wymaga umiejętności społecznych, więc jest dla nich atrakcyjną ucieczką przed problemami rzeczywistymi. Badania wskazują, że dzieci z diagnozą zaburzeń ze spektrum autyzmu znacznie bardziej narażone są na uzależnienie od gier komputerowych. Istota tych zaburzeń polega na upośledzonej zdolności nawiązywania relacji społecznych, a świat wirtualny nie wymaga tej zdolności i życie w nim staje się bezpieczną alternatywą.
• W przypadku dzieci z rozpoznaniem zaburzeń depresyjnych, często trudno jest ustalić, co jest pierwotne a co wtórne, czy depresja czy też uzależnienie od Internetu. Wyniki badań wskazują na istotną korelację u dzieci między depresją a czasem spędzanym przy komputerze.

Objawy uzależnienia od komputera i gier komputerowych

Wśród symptomów wskazujących na uzależnienie u dzieci i młodzieży od komputera i gier komputerowych wymienia się między innymi:

• Nieprzestrzeganie limitów czasu poświęcanych na gry, przez wiele godzin nie odrywają się od komputera.
• Korzystają z komputera do późnych godzin nocnych, nawet kosztem snu.
• Grając odczuwają stany euforii.
• Kradzież pieniędzy na gry.
• Bardziej interesują się relacjami wirtualnymi niż rówieśniczymi, rodzinnymi.
• Zaniedbywanie obowiązków szkolnych, pogarszanie się wyników w nauce.
• Nasilająca się absencja szkolna.
• Zaniedbywanie kontaktów rówieśniczych.
• Porzucanie innych aktywności i zainteresowań.
• Granie staje się najważniejszą czynnością dnia codziennego.
• Podwyższony poziom irytacji i zdenerwowania, pobudzenia, zachowania agresywne w przypadku prób ograniczania czasu grania.
• Są gotowe kłamać, manipulować, kraść i oszukiwać dla spędzania czasu w cyberprzestrzeni.
• Nasilająca się konfliktowość z rodzicami.
• Zmienność nastrojów.
• Przy próbach samokontroli korzystania z gier dochodzi do powrotów destrukcyjnych. zachowań i patologicznego korzystania.
• Zdarzają się przypadki depersonalizacji, nasilonego przekonania bycia postacią z gry.

Do objawów abstynencyjnych, które pojawiają się przy próbach zablokowania korzystania z gier należą:

• Wzmożone zachowania agresywne, wybuchy złości, drażliwość.
• Bezsenność.
• Labilność nastrojów, depresja, próby samobójcze.

Negatywnymi konsekwencjami nadużywania wirtualnego świata gier komputerowych mogą być:

• Problemy z koncentracją, skupieniem się na nauce, brak umiejętności utrzymania uwagi poza grą.
• Brak umiejętności samokontroli i krytycznego myślenia.
• Ograniczona własna kreatywność i wyobraźnia.
• Niska samoocena, brak poczucia własnej wartości.
• Problemy w zakresie umiejętności społecznych.
• Problemy w utrzymaniu relacji rówieśniczych, przyjaźni.
• Problemy ze współdziałaniem w grupie.
• Upośledzenie motywacji wewnętrznej, samodzielności i odpowiedzialności.
• Zaburzenia emocjonalne.
• Niecierpliwość i żądanie natychmiastowej przyjemności, brak umiejętności odraczania gratyfikacji.
• Obniżenie progu irytacji i na frustrację, wybuchy gniewu, złości.
• Wzrost zachowań agresywnych, przemocowych.
• Tendencje do izolacji i marginalizacji społecznej.
• Ograniczanie i porzucanie podstawowych aktywności, edukacyjnych i zawodowych. Absencja szkolna i odmowa chodzenia do szkoły.
• Negacja obowiązujących zasad i norm społecznych. Gry komputerowe często promują zachowania antyspołeczne. Dzieci żyją w sprzecznym systemie wartości, są nagradzane w grach za zachowania, za które w szkole i domu są karane.
• Brak empatii, wrażliwości na cierpienie innych, egocentryzm.
• Zachowania o charakterze szkolnych prześladowań (bullyingu).
• Upośledzenie umiejętności werbalnych.
• Zaburzenia osobowości, w tym cechy osobowości psychopatycznej, niedojrzałość emocjonalna.
• Problemy ze zdrowiem somatycznym, otyłość, chudnięcie, poczucie stałego zmęczenia fizycznego, apatia, bóle pleców, zespół cieśni nadgarstka, przemęczenie wzroku, zaburzenia rytmu dobowego snu i czuwania
• Pojawienie się obsesji na punkcie seksu i pornografii.

Z uzależnieniem od gier komputerowych dosyć często współwystępują inne uzależnienia, np. od środków pobudzających, narkotyków, seksu, pornografii, od miłości, etc. Uzależnienie od seksu i treści pornograficznych u osób uzależnionych od gier jest często współwystępującym uzależnieniem szczególnie wśród młodzieży. Niski poziom umiejętności społecznych, problemy w relacjach interpersonalnych, lęk przed relacjami z płcią przeciwną, przy jednocześnie silnym popędzie seksualnym w tym wieku, powoduje, że jest on zaspakajany w świecie wirtualnym. Podobnie, poważnym problemem jest uzależnienie od miłości, które jest obsesyjnym myśleniem o romansach, flirtach i fantazjach, przeżywaniu miłości i romansów, budowaniu wspólnego domu i małżeństwa, współżyciu seksualnym on-line, zazwyczaj osoby te nigdy nie spotykają się w świecie realnym.

Uzależnienie od gier komputerowych zagrożeniem dla zdrowia somatycznego

Ocenia się, że średnia długość życia osób obecnie w wieku dziecięcym będzie krótsza niż w poprzednim pokoleniu, z powodu braku aktywności ruchowej, a tym samym otyłości i cukrzycy. Badacze nie mają wątpliwości, że jest to konsekwencja siedzenia przez wiele godzin przy komputerze. Brak ruchu skutkuje również podwyższonym poziomem cholesterolu, zaburzeniami sercowo-naczyniowymi, przeciążeniem stawów i kręgosłupa, osłabieniem kości. Doniesienia z krajów skandynawskich informują na przykład, że duża liczba rekrutów do wojska została odesłana do domu, z powodu nieprzydatności do służby wojskowej. Nadmiar gier komputerowych był powodem niedojrzałości emocjonalnej i bardzo złej kondycji fizycznej, która całkowicie ich dyskwalifikowała, jako żołnierzy.

Lekarze okuliści zwracają uwagę na nasilone występowanie przeciążenia wzroku i liczne problemy związane z nadmiernym przebywaniem przed komputerem np. zaburzenie procesów percepcyjno-motorycznych i zdolność uczenia się. Lekarze Amerykańscy stan związany z przemęczeniem wzroku, towarzyszące bóle głowy, niewyraźne widzenie, wysuszenie oczu, zaczerwienieni oczu, widzenie podwójne, bóle pleców i karku, oraz nadwrażliwość na światło określają, jako Zespół Widzenia Komputerowego.

Jednym z podstawowych objawów u osób nadużywających gry komputerowe jest deficyt snu. Jest to szczególnie niepokojące w odniesieniu do dzieci i młodzieży, ponieważ w tym okresie rozwijający się mózg potrzebuje nawet do 9,5 godzin snu w ciągu doby. Zazwyczaj niekończące się sesje przy komputerze odbywają się w nocy i niedosypianie wpływa na efektywność funkcjonowania szkolnego. Ignorowanie oznak zmęczenia i deprywacja potrzeby snu, zdarza się, że skutkuje objawami psychotycznymi. Z doniesień wynika, że może dochodzić nawet do zgonów.

Nadmiar spędzania czasu przy komputerze jest zagrożeniem dla zdrowia w kontekście nasilonej ekspozycji na generowane przez komputer promieniowanie i ciepło. Udokumentowano badawczo, że może być powodem niepłodności u mężczyzn. Zagrożony jest również rozwijający się u dziecka ośrodkowy układ nerwowy, układ kostny i tarczyca.

Lekarze odnotowują również wzrost liczby ataków padaczkowych krótkotrwałych i pełnych po długich sesjach komputerowych, nawet u dzieci, u których wcześniej nie diagnozowano tego schorzenia.

Leczenie uzależnienia od komputera i gier komputerowych

Zapobiegać zamiast leczyć.

Zapanowanie nad używaniem Internetu przez dzieci jest dziś poważnym wyzwaniem wychowawczym dla rodziców. Tym bardziej, że rodzice mają poważne problemy z właściwym zdefiniowaniem pierwszych objawów behawioralnych uzależnień u swoich dzieci. Nierzadko można zetknąć się z opinią: lepiej, że dziecko siedzi w domu przy komputerze niż spędza czas poza domem, z dala od kontroli rodzicielskiej.  Umiejętność zarządzania korzystaniem z cyberprzestrzeni staje się podstawowym obowiązkiem rodzicielskim. Skuteczna kontrola zachowań dziecka w sieci jest związana ze stylem rodzicielskim, klimatem rodzinnym, sposobem sprawowania kontroli, umiejętnością trzymania granic, norm i zasad, konsekwencją wychowawczą, ale jednocześnie dbałością o bliskość emocjonalną i empatię, oraz z akceptacją autonomii dziecka adekwatnej do wieku rozwojowego. Nie każda rodzina poradzi sobie z dylematem, w jaki sposób egzekwować „umowy rodzinne” dotyczące korzystania z komputera, kształtować prawidłowe nawyki korzystania z mediów, jak stawiać granice, konsekwentnie i skutecznie egzekwować przestrzeganie zasad i norm, aby jednocześnie nie zaburzało to dobrych relacji w rodzinie i nie blokowało dziecku możliwości na rozwój samodzielności, niezależności i kształtowania umiejętności samoregulacji.

Być może warto skorzystać z konsultacji psychologa, gdy dostrzegamy problem systematycznego nadmiernego korzystania przez dziecko z komputera, zanim pojawi się problem uzależnienia. Konsultacja psychologiczna pozwoli ocenić poziom zagrożenia i zdiagnozować problemy, które leżą u podstaw tego niebezpiecznego, ryzykownego zachowania, a także pozwoli wypracować rodzinne strategie radzenia sobie z problemem.  Z reguły nadmierne korzystanie z Internetu jest sposobem ucieczki od trudnych problemów intrapsychicznych i rodzinnych, które mogą wymagać oddziaływań psychoterapeutycznych wobec dziecka i rodziny.

Opracowane normy bezpiecznego korzystania z komputera, szczególnie w odniesieniu do dzieci, bez poważnych konsekwencji dla zdrowia psychofizycznego zalecają: dziecko do 12 roku życia nie powinno korzystać z komputera dłużej niż godzinę dziennie, młodzież – maksymalnie 2 godziny dziennie.

Warto wspomnieć, że bardzo niewielki odsetek rodziców ma pojęcie o tym, co właściwie ich dzieci robią on-line. Nie wiedzą, z jakich dostępnych technologii kontroli rodzic może korzystać, a wiele z nich pozwala na śledzenie aktywności on-line, blokowanie gier, zakupów i określonych stron oraz ograniczać czas korzystania z Internetu.

Na uwagę zasługuje syndrom współuzależnienia, który może dotykać rodziców dziecka uzależnionego, często powoduje, że cała rodzina jest dotknięta syndromem uzależnienia od gier. Takim przykładem współuzależnienia, jest rodzic, który nie stawiając granic, godząc się destrukcyjny styl funkcjonowania uzależnionego dziecka, tłumacząc, usprawiedliwiając i racjonalizując zachowanie dziecka, zaprzeczając rzeczywistości, podtrzymuje problem uzależnienia i przyczynia się do jego pogłębiania. Zazwyczaj ktoś w rodzinie, rodzic lub rodzice w sposób nieuświadomiony korzystają z syndromu uzależnienia u dziecka. Z tego powodu dość częstą formą pomocową jest psychoterapia rodzinna.

Amerykańskie badania zwracają uwagę, że obecnie rodzice zdecydowanie bardziej preferują wykształcenie w dziecku jak najszybciej umiejętności korzystania z komputera, niż umiejętności społecznych, budowania relacji z innymi i życia emocjonalnego. Uważają, że grzeczne dziecko to takie, które w wieku 3 lat potrafi nie przeszkadzać i samo się zabawić korzystając z gry elektronicznej. Mówi się, że gry zastępują dziecku smoczek po wyjściu z okresu niemowlęcego. Prawdopodobnie rodzice tych dzieci w bardzo niedługim czasie będą doświadczać napadów złości i furii, przy próbach odebrania dziecku takiego gadżetu.

Oddziaływania profilaktyczne powinny się skupić na nauce „zdrowego” korzystania z Internetu, dbania o aktywności alternatywne dla spędzania czasu przy komputerze, rozbudzania innych zainteresowań. Istotne jest prowadzenie tzw. edukacji medialnej dla dzieci i rodziców dotyczącej psychologicznych mechanizmów oddziaływania mediów i świadomego z nich korzystania.

Jak walczyć z uzależnieniem od Internetu i gier komputerowych?

Leczenie patologicznego korzystania z komputera i Internetu polega na oddziaływaniach psychoterapeutycznych. Uważa się, że psychoterapia poznawczo-behawioralna jest skuteczną metodą leczenia uzależnień behawioralnych. Zgodnie z paradygmatem koncepcji poznawczo-behawioralnej w trakcie procesu psychoterapeutycznego dochodzi do identyfikacji i zmiany schematów poznawczych, dysfunkcjonalnych przekonań, które leżą u podstaw mechanizmu uzależnienia oraz do zmiany zachowań dotyczących korzystania z Internetu. Zalecana jest również psychoterapia rodzinna, w przypadku, gdy pojawił się problem rozpadu więzi emocjonalnej w skutek nadużywania przez członka rodziny Internetu.

Warto nadmienić, że wspólną cechą uzależnień behawioralnych, także od substancji chemicznych, jest występowanie u osoby uzależnionej silnego mechanizmu obronnego w postaci zaprzeczania problemowi, co tym samym staje się poważnym problemem motywacyjnym poddania się diagnozie i podjęcia psychoterapii. Choć uzależnienia behawioralne nie dają efektu fizycznych objawów uzależnienia, to jednak przyzwyczajony mózg do zachowań nałogowych broni się przed zmianą, która w początkowej fazie leczenia może skutkować cierpieniem, bólem psychicznym, a nawet fizycznym. Z tego powodu uzależnieni od gier komputerowych zazwyczaj są bardzo agresywni, mają napady szału, grożą zrachowaniami przemocowymi i autodestrukcyjnymi, gdy członkowie rodziny próbują ograniczyć swobodny dostęp do komputera. Zachowania te świadczą to o tym, że prawidłowo diagnozujemy problem, jako nałogowe używanie komputera i prawdopodobnie bez specjalistycznej pomocy, sami sobie z nim nie poradzimy. Dość łatwo jest wdrażać w rodzinie „program naprawczy”, gdy uzależnione dziecko jest niepełnoletnie. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że pełnoletnie dziecko nie zgodzi się na leczenie i skorzystanie z oddziaływań psychoterapeutycznych. Warto podkreślić, że rodzina nie jest całkowicie bezbronna wobec takiej sytuacji. Przy współpracy z psychologiem, np. w formie systematycznych sesji rodzinnych, nawet bez obecności uzależnionego, można „zamienić dom” w ośrodek leczenia uzależnienia, opracować zasady i normy, oraz obowiązki zdrowego funkcjonowania i konsekwentnie je wdrażać. Taka forma pomocowa zazwyczaj jest skuteczna, o ile rodzice potrafią konsekwentnie egzekwować narzucone zasady. W przypadku uzależnionych dzieci, młodzieży i młodych dorosłych, dla których rodzina generacyjna nadal jest podstawowym oparciem (również ekonomicznym, ponieważ nie są niezależni finansowo), rekomendujemy włączenie rodziny do procesu leczenia, jako obligatoryjnej formy pomocowej.

Centrum Medyczne Salus Pro Domo w Warszawie oferuje dla dzieci, młodzieży i dorosłych psychologiczną diagnozę ryzykownego nadużywania komputera i gier komputerowych, oraz leczenie tego uzależnienia.