Zespół Stresu Pourazowego – co to jest
Zespół Stresu Pourazowego to ostra reakcja na stres. Jest bezpośrednią konsekwencją stresogennego wydarzenia. Zaburzenie jest rozpoznawane nie tylko na podstawie kryteriów objawów i przebiegu, ale podstawowym czynnikiem warunkującym diagnozę jest:
• wystąpienie ostrego ciężkiego stresu. Wyjątkowo stresującego wydarzenia życiowego, przewlekającego się urazu, które powoduje ostrą reakcję na stres.
• wystąpienie istotnej zmiany życiowej, która prowadzi do utrzymujących cię nieprzyjemnych okoliczności, które są przyczyną zaburzeń adaptacyjnych.
Uważa się, ze zespół stresu pourazowego nie wystąpiłby gdyby nie traumatyczne wydarzenia, które są pierwotnym czynnikiem przyczynowym. Reakcja na stresowe wydarzenie ma wyjątkowo lękotwórczy charakter. Cechą charakterystyczną są dezadaptacyjne reakcje na ciężki i ostry, lub przewlekły stres, które uniemożliwiają skuteczne radzenie sobie i prowadzą do poważnych problemów w funkcjonowaniu społecznym. Kryzys psychiczny w tym przypadku wywołuje wydarzenie stresowe, które przekracza możliwości radzenia sobie, możliwości adaptacyjne.
Zaburzenie jest diagnozowane we wszystkich grupach wiekowych, również u dzieci i młodzieży. Stopień występowania PTSD u młodzieży jest wyższy, ze względu na brak wykształconych mechanizmów obronnych, funkcjonalnych sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Badania podkreślają, że ubóstwo rodziców zwiększa ryzyko wystąpienia PTSD u dzieci. Traumatyczne wydarzenia są powszechne,jednak wiele osób przeżywa to doświadczenie nie rozwijając objawów PTSD.
W kategorii związanej ze stresem znajdują się :
• ostra reakcja na ciężki stres,
• zaburzenia przystosowawcze, adaptacyjne,
• zaburzenia stresowe pourazowe.
Zespół stresu pourazowego – Objawy
• Przeżywanie na nowo traumy. Bezpośrednio po urazie pojawiają się niezależnie od woli natrętne myśli i przeżywanie wydarzeń. Natrętnie powracają wspomnienia. „Przeżywanie na nowo” urazowego wydarzenia w snach, we wspomnieniach.
• Oszołomienie i zawężenie pola świadomości.
• Zaburzenia orientacji.
• Trudności w odbieraniu i rozumieniu napływających z otoczenia bodźców.
• Przezywanie iluzji, halucynacji dotyczących zdarzenia.
• Fizyczne lub psychiczne odczuwanie, jak gdyby zdarzenie urazowe powracało.
• Nadmierne pobudzenie, bezładne pobudzenie ruchowe,
• Objawy lękowe.
• Ataki paniki.
• Objawy depresyjne.
• Występowanie myśli samobójczych. Samouszkodzenia i próby samobójcze bywają dysfunkcjonalnym sposobem radzenia sobie.
• Stany „wyłączenia”, „osłupienia”, nie reagowania na bodźce.
• Stany fugi, amnezji.
• Niemożność przypomnienia sobie aspektów urazu.
• Objawy dysocjacyjne, utrata prawidłowej integracji między wspomnieniami z przeszłości i poczuciem tożsamości.
• Unikanie myśli, rozmów związanych ze zdarzeniem.
• Nadmierna czujność.
• Objawy obsesyjno- kompulsyjne.
• Objawy psychotyczne.
• Zaburzenia somatyczne.
• Niestabilność emocjonalna,
• Bezsenność.
• Występowanie koszmarów sennych.
• Anhedonia, zobojętnienie emocjonalne, oddalenie się od otoczenia. Niemożność przeżywania silnych uczuć, również tych pozytywnych.
• Nadwrażliwość na bodźce przypominające wydarzenie i wywołujące reminiscencje.
• Brak energii życiowej, apatia, niski poziom aktywności.
• Obniżony poziom wydolności procesów poznawczych, problemu z koncentracja, pamięcią, uczeniem się.
• Poczucie nieradzenia sobie w życiu, braku perspektyw.
• Poczucie nieradzenia sobie z podejmowaniem decyzji.
• U dzieci mogą występować objawy regresji, moczenie nocne, ssanie palca, powrót do dziecinnego mówienia
Reakcje na ostry stres mogą występować z opóźnieniem, nawet kilkumiesięcznym. Zdarza się, że nawet po upływie kilku lat od traumatycznego wydarzenia, po przeminięciu reakcji na ostry stres i okresie dobrego zdrowia, pojawiają się objawy nerwicowe o różnym obrazie klinicznym. Mogą pojawiać się ciągłe reminiscencje wydarzeń, stałe poczucie zagrożenia życia i zmęczenia, wyczerpania fizycznego, objawy lękowe, dolegliwości somatyczne, objawy depresyjne, poczucie bezradności, labilność emocjonalna, gotowość do drażliwości, wybuchów złości, zachowań agresywnych, przeżywanie wstydu, poczucia winy, przeżywanie poczucia krzywdy. Pourazowe zaburzenia mogą mieć wpływ na powstawanie trwałych zmian osobowościowych.
Nie zawsze skutki traumatycznych wydarzeń życiowych są wyłącznie negatywne. Przebyty uraz może być punktem zwrotnym w przeformułowaniu i przewartościowaniu swojego życia, reorganizacji potrzeb i wartości, pobudzić refleksyjność i uruchomić gotowość do zmian,
Przyczyny Zespołu Stresu Pourazowego, Zaburzeń Adaptacyjnych
• Doświadczenie lub bycie świadkiem konfrontacji ze śmiercią, sytuacji zagrażającej życiu lub związanej z ciężkimi obrażeniami własnymi lub innych osób, i przeżycie strachu, bezradności, przerażenia.
• Sytuacje frontowe, katastrofy żywiołowej, akty terroryzmu, napady rabunkowe, sytuacje gwałtu, wypadki drogowe.
• Doświadczenie naruszenia fizycznej integralności.
• Doświadczanie przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej.
• Znaczące, niekorzystne zmiany życiowe np. emigracja i szok kulturowy, śmierć bliskiej osoby, małżonka, dziecka, osierocenie, osamotnienie w wyniku rozwodu, mobbing w miejscu pracy, konieczność zmiany pracy, bezrobocie, utrata dobytku, choroba i koniczność długotrwałego leczenia i pobytu w szpitalu.
Leczenie zespołu stresu pourazowego, ostrej reakcji na stres
Leczenie zaburzeń związanych ze stresem wymaga natychmiastowej interwencji psychoterapeutycznej. Zależnie od diagnozy i nasilenia objawów bywa, że konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego. Najczęściej nie jest właściwą formą leczenia, podjęcie jedynie psychoterapii. Leczenie farmakologiczne obejmuje leki o działaniu przeciw lękowym, anksjolitycznym, stosuje się również neuroleptyki i leki przeciwdepresyjne.
Jak wygląda leczenie zespołu stresu pourazowego
Leczenie zespołu stresu pourazowego, ostrej reakcji na stres, reakcji adaptacyjnych wymaga kompleksowego leczenia, łączenia farmakoterapii z psychoterapią skoncentrowaną na urazie. Psychoterapia jest uwarunkowana przebiegiem zaburzenia, może być skoncentrowana na redukcji lęku, leczeniu zaburzeń nastroju, współwystępującego uzależnienia. Podstawowym celem psychoterapii jest odreagowanie emocji związanych z urazem. Zablokowanie zachowań autodestrukcyjnych, aktywizowanie i wzmocnienie zasobów odpornościowych, przywrócenie poczucia bezpieczeństwa.
Za efektywną psychoterapię w zaburzeniach związanych ze stresem uznaje się psychoterapię poznawczo – behawioralną.
Zespół stresu pourazowego – jak pomóc
Formą pomocową dla najbliższych, którzy doświadczyli urazu związanego ze stresem jest nakłonienie do konsultacji u psychoterapeuty i lekarza psychiatry, motywowanie do systematycznego leczenia.
Centrum Medyczne Salus Pro Domo w Warszawie oferuje diagnozę i kompleksowe leczenie psychofarmakologiczne zespołu stresu pourazowego
