Terapia rodzinna w Warszawie - psychoterapia systemowa

Nie zawsze rodzina potrzebuje psychoterapii rodzinnej. Dużo częściej rodziny z problemami i trudnościami korzystają z poradnictwa rodzinnego, konsultacji, interwencji kryzysowej, które są mniej intensywne, cechuje je niższy poziom pracy wglądowej i są krótkoterminowe. Zazwyczaj przedmiotem takich spotkań jest koncentracja na zgłaszanym problemie przez rodzinę, a współpraca ogranicza się jedynie do rozwiązania problemu.  Do najbardziej znaczących modeli psychologicznych w oparciu, o które podejmowana jest psychoterapia rodzinna należą:

• Paradygmat systemowy: systemowa psychoterapia rodzin.
• Model poznawczo-behawioralny: poznawczo-behawioralna terapia rodzin.
• Terapia psychoanalityczna rodzin

Zarówno w psychoterapii poznawczo-behawioralnej, jak i psychoanalitycznej są stosowane przez terapeutę rodzinnego strategie i techniki podobne do używanych w psychoterapii indywidualnej, dostosowane do pracy z rodziną. Podstawową różnicą w podejściach jest perspektywa uwarunkowań zaburzeń. Zarówno teoria psychoanalityczna, jak i poznawczo-behawioralna, podkreślają znaczenie procesów intrapsychicznych i dążą do zmian w obrębie samej jednostki. Odrębne miejsce zajmuje systemowa terapia rodzin, która interpretuje występowanie zaburzeń, jako uwarunkowanych i osadzonych w dysfunkcjonalnych mechanizmach funkcjonowania rodziny i traktuje je, jako wypadkową wzajemnych relacji wewnątrzrodzinnych. Podejście systemowe posiada specyficzne metody interweniowania w system rodzinny.

Terapia rodzinna w Warszawie – kiedy skorzystać?

Psychoterapia rodzinna jest zalecana w przypadku pojawienia się problemów psychologicznych, kryzysów rodzinnych, małżeńskich, diagnozy zaburzeń psychicznych dorosłego członka rodziny, zaburzeń rozwojowych, emocjonalnych i zachowania u dziecka. Ogólnie rzecz ujmując, wskazaniem do psychoterapii rodzinnej jest problem osadzony w rodzinie i w dużym stopniu jego rozwiązanie zależy od klimatu i stylu funkcjonowania rodziny, możliwość uruchomienia potencjalnych zasobów rodzinnych ma wpływ na rozwiązanie problemu. Zatem naturalnym jest, że terapia rodzinna może być szczególnie użyteczna w odniesieniu do problemów rozwojowych dzieci i młodzieży, kryzysów adolescencyjnych i związanych z tą fazą występowaniem pozanormatywnych zachowań nastolatków. Biorąc pod uwagę zależność, że każde zaburzenie psychiczne jest rodzinnym wydarzeniem traumatycznym i musi być głęboko osadzone w rodzinie i silnie na nią wpływać, a rodzinne uwarunkowania mają wpływ na przebieg zaburzenia i rokowania, to uznaje się, że właściwie nie ma przeciwskazań do podjęcia terapii rodzinnej. Jedynie forma terapii jest uwarunkowana wieloczynnikowo.

Psychoterapia rodzinna – Warszawa

 W wielu poważnych zaburzeniach psychicznych takich, jak zaburzenia schizofreniczne, afektywne: depresyjne i dwubiegunowe, zaburzenia odżywiania czy w uzależnieniach, terapia rodzinna stanowi element kompleksowego leczenia psychofarmakologicznego, jako istotny czynnik wpływający na efektywność leczenia. Współczesne modele leczenia, oparte o koncepcje biologiczno-psychospołecznych uwarunkowań zaburzeń psychicznych np. zaburzeń schizofrenicznych podkreślają efektywność komplementarności leczenia farmakologicznego i psychologicznego, w tym terapii rodzinnej, jako wspomagającej efektywność procesu leczenia, chroniącej przed ryzykiem nawrotów choroby i zmniejszeniem brzemienia rodziny. Coraz bardziej jest doceniana rola rodziny i terapii rodzinnej w przypadku zachorowania na chorobę afektywną, najczęściej w formie edukacji i psychoedukacji.

Terapia rodzinna jest istotnym elementem kompleksowego leczenia zaburzeń odżywiania. Wskazania do podjęcia terapii systemowej są tym większe im młodsze dziecko z diagnozą anoreksji czy bulimii.

 Terapia rodzinna jest zlecaną formą pomocową w kryzysach małżeńskich. Ważne znaczenia ma w przypadku decyzji okołorozwodowych, może mieć charakter negocjacyjny lub mediacji i dotyczyć problemu – jak przeprowadzić rozwód, by oszczędzić dzieci, najmniej ich raniąc, w jaki sposób efektywnie i spójnie powinien działać system rodzicielski po rozwodzie i opieka nad dziećmi.

Psychoterapia rodzinna jest podstawową metodą w przypadku problemu przemocowego w rodzinie, w których stwierdza się przewlekłą przemoc fizyczną lub znęcanie psychiczne, w relacji małżeńskiej, wobec dzieci, wobec jednego rodzica czy pomiędzy rodzeństwem. Przemocowe i agresywne zachowania, nawet, jeśli dotyczą tylko osoby dorosłej w rodzinie, mogą mieć nieodwracalne destrukcyjne skutki dla prawidłowego rozwoju dziecka. Problem bezsilności kobiety, jej bierne przyzwolenie na akty agresji, i tym samym nie chronienie dzieci przed traumatycznymi przemocowymi zrachowaniami, permanentne przeżywanie przez nich lęku i poczucia zagrożenia, obaw o zdrowie i często życie jest urazem dla dzieci, który może utrudnić budowanie prawidłowej samooceny i relacji w dorosłym życiu, aktywizować wiele zaburzeń psychicznych.

Psychoterapia rodzinna w przypadku zachorowania na zaburzenia psychiczne

 Psychoterapia rodzinna jest zlecana, jako forma kompleksowego leczenia psychofarmakologicznego zaburzeń psychicznych takich jak: depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia psychotyczne, zaburzenia schizofreniczne, zaburzenia lękowe, zaburzenia psychosomatyczne, zaburzenia odżywiania, ryzykowne stany psychiczne. Efektywność terapii rodzinnej w tych zaburzeniach jest niepodważalna i zalecana przez psychiatrów i psychologów klinicznych.  Z badań naukowych jednoznacznie wynika, że rodzina ma wpływ na przebieg chorowania i proces zdrowienia, posiada zasoby, których uruchomienie przez terapeutę rodzinnego może zmniejszyć nasilenie przeżywanych objawów, obniżyć ryzyko nawrotów epizodów choroby i koniecznych kolejnych hospitalizacji psychiatrycznych, wydłużać okresy remisji. Wyniki badań i obserwacje kliniczne zwracają uwagę, że w wielu rodzinach sam klimat rodzinny może być zbyt obciążający dla pacjenta i prowokować nawroty choroby. Badania naukowe jednoznacznie określają rodzinne uwarunkowania, które sprzyjają zdrowieniu i minimalizują ryzyko nawrotów epizodów choroby, i które w sposób nieuświadomiony podtrzymują objawy choroby i nasilają ryzyko kolejnych hospitalizacji. Dzisiejsze spojrzenie na znaczenie rodziny w kontekście zachorowania na zaburzenia psychiczne jest dalekie od oskarżania rodziny o zachorowanie dziecka i podkreśla brzemię, jakim jest obarczona rodzina, szczególnie w przypadku zachorowań na psychozy schizofreniczne. Metodą wspierającą rodzinę z problemem zachorowania na zaburzenia psychiczne jest psychoterapia rodzinna o charakterze psychoedukacyjnym. W przypadku zachorowań na zaburzenia afektywne i schizofreniczne obligatoryjną formą pomocową dla rodziny jest psychoedukacja, szczególnie w przypadku pierwszych zachorowań, a więc stosunkowo młodych wiekowo pacjentów, którzy są na początku budowania dorosłego życia. Psychoedukacja pozwala na optymalizację klimatu rodzinnego, który sprzyja zdrowieniu, wyposaża rodzinę w wiedzę i umiejętności kontrolowania choroby, by nie czuła się bezbronna w walce z chorobą, wzmacnia szanse na dobrą jakość życia pomimo zachorowania. Pomaga rodzinie w przezwyciężeniu poważnego kryzysu związanego z zachorowaniem i przeżywaniu poczucia osamotnienia, bezradności i beznadziejności, lęku przed przyszłością.

Na czym polega psychoterapia rodzinna?

Choć problem, z którym przychodzi rodzina do terapii jest ten sam oraz taki sam jest cel terapii, to przebieg terapii, sposoby rozwiązania problemu, metody, jakie stosuje terapeuta rodzinny są zależne od paradygmatu w oparciu, o który pracuje z rodziną. Zazwyczaj po wstępnej konsultacji i zawarciu kontraktu następuje pogłębienie rozumienia problemu rodzinnego przez wszystkich członków rodziny. Terapeuta proponuje konwencję spotkań, zależnie od nurtu, w którym pracuje, tworzy warunki sesji, w których wszyscy czują się bezpiecznie, mają równe prawa, a wstępne tendencje do wzajemnego oskarżania się zmieniają się w formułę wzajemnego słuchania i rozumienia odczuć, przekonań i zachowań innych. Kolejne spotkania służą rozwiązywaniu problemu w oparciu o techniki, zgodne z modelem, w jakim terapeuta rodzinny pracuje.

Systemowa Terapia Rodzin

Koncepcje systemowe wyjaśniają powstanie i/ lub przewlekłe utrzymywanie się objawów zaburzeń psychicznych w kontekście funkcjonowania rodziny. Nie zajmują się bezpośrednio leczeniem osoby chorej w rodzinie. Terapia systemowa jest przeciwstawieniem tradycyjnych modeli psychoterapii, które koncentrują się na zmianach intrapsychicznych, czyli cech właściwych jednostce, i proponują zmiany poprzez wgląd we własne problemy, przeżywane emocje i prezentowane, wyuczone zachowania.

  Dla psychologicznego opisu specyfiki funkcjonowania rodziny niezwykle przejrzysta i użyteczna jest perspektywa systemowa. Dlatego analiza zagadnienia:, Na czym polega psychoterapia rodzinna? Kto powinien skorzystać z psychoterapii rodzinnej?  zostanie przedstawiona dokładniej w oparciu o czytelny paradygmat systemowy, opisujący funkcjonowanie rodziny i jej potencjalne problemy, które mogą być wskazaniem do podjęcia psychoterapii rodzinnej.

Zgodnie z tym paradygmatem rodzina jest systemem, w którym rodzice i dzieci mają jasno określone i zróżnicowane funkcje, dlatego wewnątrz systemu istnieją podsystemy: małżeński, rodzicielski, dzieci.  Prawidłowo zakreślone granice wewnątrz podsystemów: rodzicielskiego, dzieci, małżeńskiego, brak patologicznych koalicji, jasny system komunikacji, czytelne sposoby kontroli całego systemu, rodzaj i siła więzi emocjonalnej w podsystemach oraz pomiędzy poszczególnymi członkami decydują o tym, czy rodzina jest prawidłowo funkcjonującym systemem.

Na co dzień nie mamy świadomości, że rodzina w ciągu całego życia musi się uporać z procesem rozwoju, jako całości, swoimi normatywnymi cyklami rozwojowymi, oraz nieoczekiwanymi wyzwaniami i kryzysami. Rodzina utrzymując równowagę i stabilność, równolegle musi dbać o proces ciągłych zmian, dorastania dzieci, indywidualny rozwój potencjału i autonomię poszczególnych członków. Te dwa paradoksalnie przeciwstawne procesy: ku zmianie i przeciwdziałanie zmianom, utrzymują stabilność i rozwój rodziny. Przewaga jednego z nich może generować rodzinne problemy np. w okresie fazy dorastających dzieci, następują naturalne procesy separacyjne adolescentów, które dążą do samodzielności i niezależności, jednocześnie rodzina z różnych nieuświadomionych powodów (a najczęściej podawane zracjonalizowane powody to: dbałość o bezpieczeństwo nastolatka, ochrona przed niewłaściwym towarzystwem rówieśników, konieczność skupienia się na nauce szkolnej, czy postawa nadopiekuńczej matki, która samotnie wychowuje dziecko) może hamować ten proces bądź nawet go uniemożliwiać, dążąc do utrzymania „bezpiecznej” dotychczasowej homeostazy (zachowania stałości, zapobiegania zmianom), co w konsekwencji może generować poważne problemy zaburzające cykl rozwojowy rodziny i samorealizację członków. Problem lojalności rodzinnej może zbytnio wiązać z rodziną, a jednocześnie brak lojalności może grozić rozpadem systemu rodzinnego. Rodzina prawidłowo funkcjonująca sprawnie pokonuje kolejne fazy rozwojowe – faza małżeństwa bez dzieci, faza rodziny z małymi dziećmi, rodzina z adolescentem, faza opuszczania domu przez dorosłe dzieci rodzina, faza pustego gniazda, faza starzejących się rodziców.  Każdy etap niesie za sobą potencjalne ryzyko problemów, których nierozwiązanie utrudnia prawidłowe funkcjonowanie w kolejnych etapach rozwoju rodziny, może nawarstwiać jej dysfunkcjonalność i jest zagrożeniem dla samorealizacji jej członków.

Terapia rodzinna – Faza 1

Małżeństwo bez dzieci niesie za sobą problemy związane z konfrontacją z własną idealizacją partnera, uwidacznianiem się odrębności partnerów, oraz wnoszonym „dziedzictwem” związanym z powielaniem wzorów funkcjonowania z własnych, generacyjnych rodzin i sposobów rozwiązywania kryzysów. Oznacza to, że powinien rozpocząć się proces dyskutowania i negocjowania zasad wspólnego funkcjonowania na drodze ustępstw i kompromisów. Dotyczy to zarówno błahych spraw codziennego życia, jak i fundamentalnych np. zawiązanym z przekonaniami religijnymi, pełnieniem i podziałem ról i obowiązków, niezaspakajaniem potrzeb i oczekiwań, również w odniesieniu do kontaktów z rodzinami generacyjnymi i dokonaniem separacji. Sprostanie tym wyzwaniom jest niezwykle trudne, pojawiające się kryzysy są wskazaniem do skorzystania z psychoterapii dla par/małżeństw.

Terapia rodzinna – Faza 2

Rodzina z małymi dziećmi, to okres, który wymaga przede wszystkim sprecyzowania podziału obowiązków wychowawczych i domowych. Specyficzne problemy rozwoju dziecka, reorientacja funkcjonowania kobiety, np. rezygnacja z czynnej kariery zawodowej i ograniczenie życia towarzyskiego, wymagają nieustannych adaptacyjnych rozwiązań, aż staną się automatyczne. Do ponownych zmian w rodzinie dochodzi, gdy dziecko idzie do przedszkola i szkoły. Nowe obowiązki, pojawienie się problemów szkolnych dziecka, powrót kobiety do aktywności zawodowej, relacje z dziadkami dzieci, wymagają kolejnych procesów przystosowawczych. Poczucie nie równomiernego obciążenia obowiązkami opieką nad dziećmi i domowymi, bywa powodem kryzysu małżeńskiego. Wyzwaniem staje się spójny system rodzicielski, konsekwencja i trzymanie granic, zasad i norm w relacji z dziećmi.

Terapia rodzinna – Faza 3

Rodzina z dorastającym dzieckiem. Ta faza niesie za sobą jedno z najpoważniejszych zadań rozwojowych, jakim jest dokonanie separacji z dorastającym dzieckiem. Wiąże się to z wycofaniem się rodziców z silnie wcześniej zaznaczonej pozycji autorytetu, zmianą granic w podsystemach, uznania prawa dorastającego dziecka do autonomii i niezależności, jego eksperymentowania z podejmowaniem nowych ról społecznych, zaakceptowania naturalnego procesu rozluźniania więzi rodzinnych. Dodatkowym obciążeniem są niebezpieczne, ponadnormatywne zachowania adolescencyjne czy wystąpienie poważnych zaburzeń psychicznych u dziecka, które mogą utrudniać proces separacji-indywidualizacji. Istnieje wiele zagrożeń dla prawidłowo przebiegającego procesu separacyjnego związanego np. z:

• Problemami w diadzie małżeńskiej – np. puste emocjonalnie małżeństwo, które utrzymuje specyficzną bliskość „dzięki” dotychczasowym problemom z dzieckiem i koncentracji na nich,
• Narodzenie się dziecka bądź problemy wychowawcze, zdrowotne dziecka zablokowały proces rozwodowy, a odejście dziecka z domu może być zagrażające dla utrzymania małżeństwa.
• Choroba dziecka zmniejszyła nasilenie problemu alkoholowego rodzica.
• Nadopiekuńcza matka samotnie wychowująca dziecko, które jest jej jedynym sensem życia.
• Wystąpienie poważnego zaburzenia psychicznego u dziecka.

Wszystkie te czynniki skutecznie hamują proces odejścia dziecka w dorosłość i blokują jego samorealizację.

Terapia rodzinna – Faza 4

Rodzina w stadium „pustego gniazda”, to kolejne wyzwania dla diady małżeńskiej, wymagające kolejnej rekonstrukcji, przeformułowania celów i wartości, tym bardziej, że jest to najdłużej trwająca faza cyklu rodziny. Umiejętność utrzymania bliskości emocjonalnej z dorosłymi dziećmi, przy jednoczesnym nie angażowaniu się emocjonalnym i wikłaniu, w sterowanie ich życia, pozwolenie na uczenie się na własnych błędach, funkcjonowanie w roli dziadków bez decydowania o nich, za ich rodziców jest niełatwym zadaniem.

Terapia rodzinna oparta o paradygmat systemowy zakłada, że uwarunkowania patologicznych zachowań członka rodziny są związane z systemem rodzinnym. Dlatego w procesie terapii rodzin zmienić się ma funkcjonowanie systemu. Zmiana struktury rodziny polegające na: zmianie granic wokół podsystemów, zmianie struktury władzy w rodzinie, sposobów komunikacji, patogennych relacji emocjonalnych wewnątrzrodzinnych ma doprowadzić do ustąpienia dysfunkcjonalnych zachowań, psychopatologicznych objawów, przywrócić harmonijny rozwój rodziny i indywidualny jej członków.

Terapeuta rodzinny koncentruje się w procesie psychoterapii na teraźniejszych problemach oraz na całym systemie rodzinnym, a nie na poszczególnych jej członkach. Najważniejszym celem systemowej psychoterapii rodzin jest koncentracja na zrachowaniach zakłócających funkcjonowanie rodziny i wprowadzenie zmian w system rodzinny, a nie osiągnięcie wglądu w wewnątrzpsychiczne problemy np. w przeżywane stany emocjonalne. Do zmian struktury systemu rodzinnego nie jest potrzebny ani wgląd ani emocjonalne odreagowanie, czy zmiana poglądów. One są efektem systemowych interwencji w cały system rodzinny, zmiany struktury rodziny, komunikacji czy zmiany dotychczasowych sposobów rozwiązywania problemów. W psychoterapiach nastawionych na zmianę w obrębie jednostki zmiana funkcjonowania w relacji z innymi jest efektem terapii. To odwrócenie kolejności zdarzeń w procesie psychoterapeutycznym jest podstawową cechą różnicującą klasyczne modele terapeutyczne i terapię systemową.

Zgodnie z paradygmatem systemowym w spotkaniach rodzinnych powinni uczestniczyć wszyscy członkowie rodziny. Wspólnie uzgadniany jest cel terapii. Każdy z członków jest zachęcany przez terapeutę rodzinnego do wyrażania własnych poglądów, przedstawienia własnej perspektywy widzenia problemu, przy dbaniu o respektowanie różnic. Celem nie jest poszukiwanie „winnych” zaistniałej sytuacji. Spotkania odbywają się na ogół, co 2-4 tygodnie. Czas pomiędzy sesjami jest potrzebny na dokonywanie się zmian, jakie wynikają ze spotkań. Trwają do półtorej godziny. Sesje mogą się kończyć „zadaniami domowymi”.

Systemowa Terapia rodzinna w odniesieniu do dzieci i młodzieży

Myślenie oparte o paradygmat systemowy ma szczególne uzasadnienie w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Systemowa terapia rodzinna jest znaczącą metodą stosowaną w odniesieniu do zaburzeń emocjonalnych dzieci i młodzieży, w postępowaniu z zaburzeniami rozwojowymi, problemów związanych z chorym dzieckiem somatycznie, obniżonym poziomem intelektu, niepełnosprawnym. Jej efektywność w odniesieniu do rodzin z dziećmi potwierdzają dobrze udokumentowane badania naukowe. W odniesieniu do młodzieży z rozpoznaniem depresji młodzieńczej, młodzieżowych psychoz, zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami zachowania i zachowaniami ryzykownymi, przekraczającymi normatywne zachowania okresu adolescencyjnego, i innymi problemami emocjonalnymi wieku dojrzewania, terapia rodzinna powinna być obligatoryjną metodą, ponieważ pozwala rozpatrywać problemy w odniesieniu do podstawowego zadania rozwojowego w tym wieku, jakim jest proces separacji -indywidualizacji.

Zależnie od problemów, jakie pojawiają się w trakcie rodzinnych sesji, oprócz sesji z całą rodziną, terapeuta może zaproponować spotkania z podsystemem dzieci, rodziców, zaprosić inne znaczące osoby dla rodziny np. dziadków.

Psychoanalityczna Terapia Rodzin

Celem psychoanalitycznej terapii rodzinnej jest zmiana cech osobowościowych członków rodziny z uwzględnieniem ich historii życia. Terapeuci psychodynamiczni mogą pracować z całą rodziną, lub członkami rodziny w różnych formach: równoległej terapii indywidualnej partnerów u dwóch różnych terapeutów, terapia równoległa obojga małżonków u tego samego terapeuty. Niezależnie od formy celem jest zmiana osobowości członków rodziny poprzez wypracowanie wglądu w nieuświadamiane mechanizmy funkcjonowania, a następnie przełożenia na bardziej przystosowawcze sposoby zachowania i wchodzenia w relacje.

Podstawową zasadą terapeutyczną w psychoanalizie jest, że w przebieg rozmowy terapeuta ingeruje bardzo rzadko, przede wszystkim słucha, zadawane pytania mają charakter klaryfikacji i nakłonienia do rozwinięcia tematu. Członkowie rodziny są zachęcani do wspomnień z własnego dzieciństwa dotyczących relacji ze swoimi rodzicami. Interpretacje terapeutyczne dotyczą sposobów powielania kluczowych wzorców, nierozwiązanych problemów z przeszłości. Psychoterapeuci analityczni są najmniej dyrektywnymi terapeutami rodzinnymi.

Poznawczo-Behawioralna Terapia Rodzinna

Zgodnie z modelem terapii poznawczo-behawioralnej zachorowanie na zaburzenia psychiczne jest związane ze schematami myślenia – przekonaniami jednostki, tzw. dysfunkcyjnymi schematami poznawczymi. Terapeuta rodzinny nie analizuje interakcji w całym systemie rodzinnym, tak jak to się dzieje w terapii systemowej. Celem rodzinnej terapii poznawczo-behawioralnej jest praca nad rozpoznaniem błędnych przekonań, modyfikacja dysfunkcyjnych schematów poznawczych i wyuczenie alternatywnych zachowań w oparciu o zmianę błędnych przekonań partnerów. Bowiem wg. teorii poznawczej na życie każdego wpływa wiele schematów poznawczych – dotyczą one przekonań o nas samych, innych, otaczającej rzeczywistości. Schematy poznawcze są głęboko osadzone we wspomnieniach, dzieciństwie, doświadczeniach i nasycone emocjami. Ich treść jest związana z kulturą, religią, w której wyrastaliśmy, wykształceniem, pozycją społeczną, pełnionymi rolami społecznymi. Są formułowane na różnych etapach życia, a najsilniej są utrwalone zwłaszcza te, które powstały wcześnie i na których ukształtowanie mieli wpływ najbliższe osoby np. rodzice. Część przekonań utrzymuje się przez całe życie w prawie w niezmienionej formie, inne podlegają weryfikacji na skutek wykształcenia, dojrzałości i doświadczeń, jeszcze inne tracą znaczenie. Bywa, że u podłoża schematów poznawczych znajdują się dysfunkcjonalne założenia, przez pryzmat, których jest interpretowana rzeczywistość, w efekcie wpływają na przeżywanie negatywnych emocji, są powodem nieadaptacyjnych zachowań i objawów zaburzeń psychicznych.  W stresogennej sytuacji np. krytycznej uwagi szefa, uruchamiane jest nieadekwatne irracjonalne przekonanie – jestem gorsza od innych, nie poradzę sobie, wyrzuci mnie z pracy – to z kolei generuje – objawy lęku, smutek, postawy rezygnacyjne.

 Tak, więc celem terapii poznawczo-behawioralnej jest diagnoza dysfunkcjonalności relacji partnerów, restrukturalizacja irracjonalnych przekonań i nieadekwatnych reakcji emocjonalnych, a w efekcie zmiana zachowania. Do celów szczegółowych mogą należeć: nauczenie się lepszych sposobów rozwiązywania kryzysów w małżeństwie, zdolności do poszukiwania satysfakcjonujących rozwiązań, umiejętności słuchania, umiejętności komunikacyjnych, bezpośrednie mówienie o uczuciach, precyzyjnego formułowania problemów i potrzeb, ograniczenie wzajemnego krytycyzmu i przeciwstawnych nastawień i negatywnych postaw.

Terapia Rodzinna – Psychoedukacja

Przyjęcie przez klinicystów i badaczy modelu biologiczno-psychospołecznych uwarunkowań zaburzeń psychicznych z kręgu schizofrenii oraz zdefiniowanie rodzinnych uwarunkowań przebiegu choroby wymusiło podjęcie współpracy z rodzinami pacjentów, jako istotnym czynnikiem, mającym wpływ na przebieg chorowania i leczenia. W oparciu o wyniki badań dotyczących przebiegu zaburzeń schizofrenicznych powstał model terapeutyczny Psychoedukacja Rodzin, metoda wspierająca rodzinę w redukowaniu ryzyka nawrotu choroby. Raporty z badań oceniające wyniki leczenia pacjentów, których rodziny włączono w programy psychoedukacyjne podają, że ryzyko nawrotów choroby znacząco się zmniejsza. Dodatkowo zauważając, że rodzina chorego również jest ofiarą tej choroby i ponosi ciężar emocjonalny, społeczny i ekonomiczny, psychoedukacja jest metodą, która ma wpływ na obniżenie poziomu brzemienia rodzinnego. Wyposaża rodzinę w wiedzę i umiejętności skutecznego radzenia sobie z chorobą, modyfikuje klimat rodzinny, gdy jest zbyt obciążający dla pacjenta i może prowokować ryzyko nawrotów choroby. Jest znaczącą terapią rodzinną w przypadku zachorowania i pierwszych epizodów choroby, czyli pacjentów stosunkowo młodych wiekowo ( najczęstsze zachorowania na zaburzenia schizofreniczne przypadają na wiek dojrzewania i wczesnej dorosłości). Bowiem dla tej grupy pacjentów rodzina generacyjna nadal jest podstawowym oparciem, a stosunkowo krótki czas chorowania, wzmocniony oddziaływaniami psychoedukacyjnymi i umiejętnościami kontroli choroby zwiększa dobre rokowania.

Psychoedukacja jest znaczącą metodą psychoterapeutyczną stosowaną w leczeniu wielu innych zaburzeń psychicznych o charakterze przewlekłym bądź nawracającym.