Czym jest renta i jakie są jej rodzaje?
Wyjaśniamy, czym dokładnie jest renta, jakie są jej rodzaje i kto może starać się o otrzymanie renty rodzinnej, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty socjalnej.
Czym jest renta i jakie są jej rodzaje?
Renta to świadczenie pieniężne, jakie w szczególnej sytuacji życiowej można otrzymać od organu zajmującego się obowiązkowymi zabezpieczeniami społecznymi. Innymi słowy, to środki pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Renta może być wypłacana stale lub tylko przez określony czas. Jest kilka rodzajów rent. Różnią się one między sobą m.in. tym, kto może je otrzymać oraz jaka jest wysokość i czas wypłacanych środków. W kontekście związanym z zabezpieczeniami społecznymi wyróżniamy:
- Rentę rodzinną,
- Rentę z tytułu niezdolności do pracy (potocznie nazywaną rentą inwalidzką),
- Rentę socjalną,
- Rentę strukturalną.
Kto może starać się o rentę rodzinną?
Renta rodzinna to świadczenie pieniężne wypłacane osobom, które dotknęła śmierć bliskiego członka rodziny. Przyjmuje się, że zmarły był całkowicie niezdolny do pracy, a ponadto pieniądze przysługują tylko jeśli ta osoba miała ustalone prawo do emerytury lub emerytury pomostowej lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki konieczne do uzyskania tych świadczeń lub jeśli pobierała zasiłek lub świadczenie przedemerytalne albo nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Renta rodzinna nie przysługuje także każdemu z członków bliskiej rodziny zmarłego. Mogą się o nią ubiegać wyłącznie spełniający szczegółowe kryteria określone w Ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Najogólniej mówiąc, o rentę rodzinną mogą wnioskować:
- Dzieci zmarłej osoby do ukończenia 16. roku życia lub 25. w przypadku pobierania nauki lub bez względu na ich wiek, jeśli są całkowicie niezdolne do pracy i zdolność tę utraciły przed 16. rokiem życia lub 25. w przypadku pobierania nauki,
- Niepełnoletnie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci zmarłej osoby, o ile zmarły zdecydował się na ich wychowywanie i utrzymywanie co najmniej rok przed swoją śmiercią i z wyłączeniem dzieci wychowywanych i utrzymywanych w ramach prowadzenia rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
- Owdowiały małżonek, który ukończył 50. rok życia lub jest niezdolny do pracy lub wychowuje dziecko osoby zmarłej, lub nie ma źródła utrzymania, lub spełnia inne, szczegółowe kryteria określone w ustawie.
- Rodzice zmarłego, jeśli spełniają kryteria podobne do tych stawianych owdowiałemu małżonkowi.
Starając się o uzyskanie wsparcia finansowego po śmierci bliskiej osoby, warto wiedzieć nie tylko, komu dokładnie przysługuje to świadczenie, ale także ile wynosi podatek od renty rodzinnej i jak go rozliczyć.
Komu przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy i renta socjalna?
Możliwość otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy, zwanej też potocznie rentą inwalidzką, uzależniona jest od spełnienia dwóch kryteriów. Pierwszym z nich jest posiadanie orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. To, czy dana osoba jest w pełni niezdolna do pracy czy też częściowo niezdolna do pracy, czyli nie ma możliwości podjęcia zatrudnienia zgodnego ze swoimi kwalifikacjami, podlega ocenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Renta inwalidzka przysługuje osobom zarówno całkowicie, jak i częściowo niedolnym do pracy, ale muszą one także spełniać drugie kryterium, czyli udowodnić odpowiadający określonemu wiekowi i określony w Ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy). W praktyce oznacza to np. posiadanie co najmniej rocznego stażu pracy przed ukończeniem 20. roku życia i również w takim wieku staniem się niezdolnym do wykonywania pracy.
Renta socjalna jest nieco podobna do renty inwalidzkiej, ponieważ też wiąże się z niezdolnością do wykonywania pracy. Ten rodzaj świadczenia przysługuje jednak wyłącznie osobom całkowicie niezdolnym do pracy, które ponadto utraciły tę zdolność przed uzyskaniem pełnoletności lub przed ukończeniem pobierania nauki (do 25. roku życia lub przed ukończeniem szkoły doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej).
Jak starać się o dowolny rodzaj renty?
Każdy z rodzajów renty mogą otrzymać wyłącznie osoby, które spełniają wymagane warunki. Żadna renta nie jest jednak wypłacana nikomu automatycznie, co oznacza, że żeby uzyskać świadczenie, trzeba złożyć wymagane dokumenty w oddziale ZUS-u. Urzędnicy prawdopodobnie będą oczekiwać nie tylko samego wniosku, ale i różnych innych dokumentów, w zależności od tego, o jaką rentę się ubiegamy. Proces decyzyjny może wynieść także znacznie dłużej niż standardowe 30 dni, np. w przypadku konieczności odbycia spotkania z lekarzem orzecznikiem ZUS-u czy procedurą ustalania okresu składowego i nieskładkowego wnioskodawcy.
