Psychotraumatologia

To dziedzina nauk psychologicznych poświęcona metodom pomocy osobom, które doświadczyły traumy i stresu traumatycznego.

Stres traumatyczny jest to bardzo silna reakcja organizmu na poziomie fizjologicznym
i psychologicznym w odpowiedzi na realne zagrożenie. Reakcja ta powoduje destabilizację i zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu człowieka.

Trauma to trwała zmiana w psychice, która powstaje na skutek przeżycia wykraczającego poza zakres normalnych ludzkich doświadczeń. Można porównać ja do blizny, która zostaje w przeżyciu psychicznym.

Czynniki powodujące stres traumatyczny można podzielić na dwie grupy:

• Duże Traumy – nagłe wydarzenia o charakterze katastrofy : wypadek, pożar, akt przemocy, gwałt, traumy wojenne; narażające na śmierć lub zagrożenie śmiercią.
• traumy wczesnodziecięce – doświadczenia powtarzalne związane z niesprzyjającym środowiskiem rodzinnym: przemoc psychiczna, alkoholizm opiekunów, nadużycie, zaniedbanie emocjonalne.

Metody leczenia traumy to:

• Identyfikacja i nauka skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem (ćwiczenia imaginacyjne, treningi relaksacyjne);
• Stabilizacja – techniki pracy psychologicznej dzięki którym pacjent może funkcjonować
  w codziennym życiu pomimo doświadczonej traumy;
• Wybór metod terapeutycznych, EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing, Metoda Powtórnego przetwarzania), mających na celu stopniowe ujawnienie myśli, emocji oraz swoistych reakcji na wydarzenie traumatyczne oraz zidentyfikowanie objawów dystresu i zmian zachowania;
• Normalizacja – nauka o tym, że reakcje pacjenta na traumę są normalną reakcją na nienormalne zagrożenie z zewnątrz. To znaczy, że większość ludzi w sytuacji obiektywnego zagrożenia jakim jest np. wojna reaguje podobnie: silnym stresem, dezorientacją, pobudzeniem fizjologicznym.

Zaburzenia związane z doświadczeniem stresu traumatycznego:

• ASD – ostra reakcja na stres – następuje bezpośrednio po wydarzeniu traumatycznym, trwa kilka dni do maksymalnie czterech tygodni. Objawy to: trudności w oddychaniu, przyśpieszone bicie serca, oszołomienie, dezorientacja, problemy z koncentracją uwagi, poczucie niedostosowania do otoczenia, odrealnienia, zamrożenie (stupor dysocjacyjny) lub nadmierne pobudzenie, a także niepamięć okoliczności wydarzenia np. wypadku samochodowego.
• PTSD zespół stresu pourazowego – zespół objawów podobnych jak w ostrej reakcji na stres występujący od miesiąca do nawet kilku miesięcy po wydarzeniu traumatycznym. Charakteryzuje się nawracającymi wspomnieniami obrazów traumy w postaci m.in. koszmarów sennych. Nierozwiązana trauma może powodować lęk, depresję, zachowania autoagresywne, impulsywność i tendencje do uzależnień.

Psychoterapia skierowana do osób po przeżytej traumie i potencjalnie zagrożonych traumatyzacją (np. uchodźcy uciekający z obszarów działań wojennych) zajmuje się specjalista psychoterapeuta, psychotraumatolog. Jest to psycholog lub lekarz posiadający odpowiednie kompetencje do pracy w nurcie pogłębionego rozumienia traumy a także uprawnienia do prowadzenia psychoterapii.

Psychoterapia to proces, w którym można przepracować trudne doświadczenia w sytuacji bezpiecznej relacji terapeutycznej i zostawić bolesne wspomnienia w przeszłości.

Specjaliści psychotraumatolodzy udzielają pomocy psychologicznej ofiarom klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych, ofiarom przemocy domowej, traumy relacyjnej.