Jolanta Paruszkiewicz
Lekarz pediatra, psychiatra
Specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży
Obecny kryzys epidemiologiczny znacznie utrudnia możliwości korzystania z konsultacji medycznych, porad psychologicznych i psychoterapii, a przecież jest to czas, w którym szczególnie potrzebne jest profesjonalne wsparcie. Specjalistycznej pomocy z zakresu zdrowia psychicznego potrzebują dorośli, dzieci i młodzież.
Pomoc „psychologa dziecięcego online,” „psychologa internetowego dla młodzieży” staje się teraz naturalną koniecznością. Jest niezbędna w realiach kryzysu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, który obserwujemy w ostatnich latach. Realnie oceniając, możemy się spodziewać nasilenia problemów z obszaru zdrowia psychicznego. Być może ich skutki będą zauważalne dopiero w odroczonym czasie, w okresie następstw pandemii. Już wcześniej, przed epidemią, dzieci i młodzież były tą grupą społeczną, dla której była bardzo ograniczona dostępność do psychiatry lub psychologa. Jednocześnie badania naukowe, doświadczenia psychiatrów i psychologów dziecięcych dotyczące kondycji zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży były alarmujące, a media donosiły o niepokojąco wrastającej liczbie zaburzeń w tej grupie populacji, liczbie dzieci które deklarowały chęć odebrania sobie życia. Część z nich podejmowała próby samobójcze, wielu z nich skutecznie. Te wszystkie problemy nie zniknęły, a obecny kryzys prowokuje ich nasilenie.
Nie zauważamy, jak ogromną cenę płacą dzieci i młodzież, jakim zagrożeniem dla ich dobrostanu psychicznego jest obecny czas.
Istnieją trudności w umówieniu wizyty w poradni ze względu na ograniczenia epidemiologiczne, ale psychiatra dziecięcy online, psycholog dziecięcy online i młodzieżowy psycholog online są tymi specjalistami, do których warto się zgłosić z prośbą o konsultację, chroniąc zdrowie psychiczne swoje i swoich dzieci.
Kiedy warto skorzystać z konsultacji psychiatry dziecięcego i psychologa online?
W sytuacji, gdy klimat rodzinny zmienia się bardzo niekorzystnie, pojawia się więcej negatywnych emocji, wzrasta poziom konfliktowości, agresywnych zachowań, krytycyzmu, postaw wrogości i odrzucenia. Sama konieczność pozostawania na ograniczonej przestrzeni przez większość dnia całą rodziną, okazuje się zazwyczaj niezwykle uciążliwym doświadczeniem, prowokuje nasilanie się konfliktów i negatywnych emocji. W dłuższej perspektywie, wszystkim domownikom doskwiera brak możliwości odizolowania się, intymności. Ujawniają się konflikty, które wcześniej nie były tak widoczne, a w aktualnej sytuacji nawarstwiają się i nasilają. Sposoby radzenia sobie z dotychczasowymi problemami okazują się być niewystarczające, stają się dysfunkcjonalne i często prowokują negatywne stany emocjonalne oraz nadmierną krytykę. Reakcje dorosłych i dzieci w stanach kryzysu mogą ujawnić się pod postacią ostrej reakcji na stres i specyficznych objawów w wyniku przeżywania przewlekłej stresogennej sytuacji.
Prawdopodobnie ani rodzice, a tym bardziej dzieci i młodzież nie poradzą sobie sami z rozwiązaniem problemów, wyciszeniem negatywnych stanów emocjonalnych bez profesjonalnego wsparcia.
Psycholog dziecięcy porady online – kiedy?
Dzieci bez względu na wiek mogą prezentować niepokojące obawy takie jak:
- Nadmierna aktywność ruchowa, pobudzenie, impulsywność
- Drażliwość, nasilona agresja słowna i fizyczna
- Nasilone zachowania agresywne i buntownicze
- Unikanie i silna niechęć do wypełniania codziennych obowiązków
- Bierność, brak radości, uczucie pustki emocjonalnej
- Tendencje do izolacji,
- Męczliwość, poczucie stałego zmęczenia fizycznego
- Apatia, brak energii życiowej
- Brak zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami, w tym kontaktem z rówieśnikami on-line
- Zmienność nastroju, labilność emocjonalna
- Podwyższony poziom lęku
- Występowanie obsesji, natrętnych czynności
- Zaburzenia snu, rytmu dobowego – snu i czuwania
Symptomy u rodziców:
- Utrata kontroli nad emocjami: wybuchy złości, awantury, częste karanie lub upominanie dziecka.
- Poczucie bezsilności wobec zachowania dziecka, poczucie utraty wpływu na zachowanie dziecka, zniecierpliwienie, bezsilność.
- Pomijanie, niezauważanie, brak reakcji na niepożądane czy niepokojące zachowania dzieci.
- Zniechęcenie i obojętność wobec czekających nas codziennych czynności
- Nasilony lęk, bezsenność, obawy, irytacja, złość, które mają wpływ na relacje z dzieckiem.
Symptomy u dzieci:
- Zmiany w zachowaniu dziecka – znudzenie, długie przebywanie przed komputerem, brak pomysłów na organizację sobie czasu
- Płaczliwość, lęk, trudności w zasypianiu i sen przerywany
- Rozdrażnienie, prowokowanie, wzrost zachowań opozycyjnych, buntowniczych
- Więcej konfliktów między rodzeństwem
- Zaburzenia jedzenia, odmowa jedzenia
- Bezczynność, unikanie kontaktu z rodzicami
Psycholog dziecięcy, również w formie online jest w stanie zdiagnozować problemy, ocenić pod kątem niezbędnej interwencji, wskazać najkorzystniejszy kierunek działania, podjąć interwencje kryzysowe, być może zaproponuje systematyczne sesje rodzinne lub indywidualne konsultacje dla dziecka.
Rodzice zamartwiając się o bezpieczeństwo ekonomiczne , będąc w lęku z powodu możliwości utraty pracy, mogą nie zauważać, że również dzieciom jest trudno i potrzebne jest im wsparcie. Samopoczucie dziecka ulega pogorszeniu choćby z powodu ograniczonych możliwości kontaktów z rówieśnikami, którzy są naturalnym wsparciem dla nich. Dzieci w wieku nastoletnim niechętnie dzielą się z rodzicami kłopotami. Głównym odbiorcą ich kłopotów są przyjaciele, a tego komfortu psychicznego zostali pozbawieni. Próby podtrzymywania kontaktów rówieśniczych on-line rodzice interpretują, jako nadużywanie Internetu i ryzyko uzależnienia od komórki, komputera, co prowokuje negatywne emocje i nasila konfliktowość.
Psycholog dla młodzieży online jest w stanie udzielić porady, wsparcia w sytuacji kryzysowej, a nawet zaproponować psychoterapię online.
Młodzież w okresie dojrzewania należy do grupy ryzyka najbardziej obciążonej przeżywaniem stresogennej sytuacji związanej z obecnym kryzysem. W obliczu negatywnych wydarzeń życiowych, to oni, ze względu na biologiczne procesy rozwojowe, uwarunkowane zmianami genetyczno-neurohormonalnymi, są najbardziej bezbronni, również z uwagi na ciągły brak dojrzałości, umiejętności kontroli emocji i włączania racjonalnego myślenia. Bowiem dopiero w tym okresie następuje proces kształtowania się „mózgu społecznego”, który odpowiada za samoświadomość, rozumienie relacji społecznych, rozpoznawanie stanów emocjonalnych, umiejętność ich kontroli i opanowania impulsywności. Rodzice nastolatków mogą mieć przekonanie, że ich dzieci powinny już same zadbać o siebie i organizację dnia, nie przysparzając dodatkowych obciążeń. Nie zauważają, że ta grupowa wiekowa boryka się z poważnymi, specyficznymi dla siebie problemami w zaistniałej sytuacji. Okres adolescencji sam w sobie niesie biologiczną nadwrażliwość na stres i labilność emocjonalną, zwiększa się reaktywność emocjonalna i spostrzeganie zachowań innych jako prowokujące. W okresie tym, istnieje zagrożenie np. objawami depresyjnymi. Badania zwracają uwagę, że biologiczny komponent depresji w tym wieku współwystępuje z problemami rodzinnymi: brakiem poczucie bezpieczeństwa i bliskości, akceptacji, wspierających relacji i wzmacniających ocen.
Zgodnie z normą rozwojową, młodzież potrzebuje kontaktów z rówieśnikami i można odnieść wrażenie, ze w okresie dojrzewania są dla nich ważniejsi niż rodzice. To w grupie rówieśniczej poszukają zrozumienia, wsparcia, bliskości i akceptacji. Obecnie, zostali pozbawieni swoich kontaktów społecznych, tym samym często możliwości rozładowania emocji, wzmaga to w nich poczucie osamotnienia i beznadziejności. Zachowania buntownicze i rozluźnienie więzi między nastolatkiem a rodzicami są sposobem na zdobywania niezależności, są normą rozwojową. Obecna sytuacja może prowokować zbyt mocną ingerencję rodziców w sfery życia dorastającego dziecka, którzy często stosują metody wychowawcze nakazowo-zakazujące, wzmacniają restrykcje. Efektem jest wzmacnianie postaw i zachowań wzajemnej krytyki, wzajemnego obrażania się i odrzucenia, przeżywanie rozżalenia, złości i nienawiści, bezsilności.
Psycholog internetowy dla młodzieży jest polecanym rozwiązaniem w celu uzyskania porady i wsparcia gdy zauważymy u dziecka:
- Widoczną zmianę w dotychczasowym funkcjonowaniu z jednoczesną niechęcią do rozmowy z rodzicem
- Zmianę rytmu dnia, zaburzenia snu.
- Zaniechanie nauki, utrata zainteresowań.
- Utrata kontaktów z kolegami – również w sieci
- Bezczynność, podsypianie w ciągu dnia
- Apatia lub rozdrażnienie, skłonność do kłótni.
- Izolowanie się, utrata łaknienia lub nadmierne jedzenie
- Częste treści na temat sensu/bezsensu życia- bez chęci do rozmowy – dyskusji.
- Podejmowane próby samobójcze lub ich deklaracje, samookaleczenia.
- Gdy w rodzinie istnieje poważny problem, którego rozwiązanie w danym momencie jest niemożliwe, a ma wpływ na relacje z dzieckiem
„Internetowy psycholog dla nastolatków” ( „psycholog młodzieżowy online”) jest wsparciem w sytuacjach:
- gdy rodzice czują się bezradni wobec obserwowanych niepożądanych zachowań dziecka, pogarszającego się jego funkcjonowania,
- gdy sam nastolatek zgłasza się po poradę.
Do objawów, które powinny szczególnie niepokoić rodziców należą: wzrost drażliwości, chwiejny nastrój, znudzenie i niepokój, izolowanie się i odmowa rozmowy, niechęć do podejmowania aktywności, problemy ze snem czy odwrócenie rytmu dobowego – aktywność w nocy i przesypianie całego dnia, utrzymujący się smutek, przygnębienie i apatia, narastające zachowania agresywne. Uwagę powinien zwrócić nasilający się lęk, odmawianie jedzenia lub przejadanie się, dokonywanie samookaleczeń, „zamykanie się w sobie”, zgłaszanie myśli samobójczych. Psycholog dziecięcy przez Internet służy nie tylko bezpośrednio dzieciom, lecz również rodzicom i ich opiekunom, współpracuje z całą rodziną.
Podsumowując:
Formy pomocy on-line obejmują porady psychologiczne, psychoterapię indywidualną, rodzinną, konsultacje specjalisty psychiatry dzieci i młodzieży.
Psycholog dziecięcy online jest w stanie rozpoznać i zaradzić występowaniu niepożądanych stanów emocjonalnych, objawów i zaburzeń psychicznych, uchronić od poważniejszych powikłań takich, jak zachowania autoagresywne, podejmowanie prób samobójczych, utrwalanie się lęku, nasilanie się stanów depresyjnych.
Psychoterapia on-line może mieć charakter profilaktyczny, służyć wzmacnianiu dobrostanu psychicznego.
Jeśli nie ma możliwości kontaktu osobistego ze specjalistą, warto skontaktować się on-line. Część osób, które wcześniej były objęte specjalistyczną opieką psychiatry dzieci i młodzieży decyduje się na kontynuowanie wizyt u psychiatry on-line lub u dziecięcego psychologa on-line. Porady on-line mają formę kontynuowania wcześniej rozpoczętego stacjonarnego leczenia, zarówno farmakologicznego, jak i psychoterapeutycznego, oraz pierwszorazowej wizyty.
Warto przeczytać też: „Jak znaleźć psychologa online?”
Centrum Medyczne Salus Pro Domo oferuje konsultacje on-line psychiatry dzieci i młodzieży, interwencje kryzysowe psychologa i psychoterapię dla dzieci, młodzieży i rodziców.
