Zaburzenia adaptacyjne ASD – co to jest?
Zaburzenia adaptacyjne, określane są również, jako przystosowawcze. Zaburzenie to jest emocjonalnym stanem psychicznym będącym odpowiedzią na wystąpienie konkretnych, zidentyfikowanych czynników stresogennych o charakterze psychospołecznym. Zaburzenie to zawsze jest uznawane za konsekwencję wystąpienia ostrego, ciężkiego stresu lub przewlekającego się urazu. Zaburzenie nie wystąpiłoby bez wpływu tych okoliczności. Objawy zaburzenia pojawiają się w okresie adaptacji do istotnych zmian życiowych, lub następstw stresującego wydarzenia życiowego, które nie musi być wyjątkowe, czy też niezwykłe o np. charakterze katastroficznym. Może dotyczyć nie tylko indywidualnej osoby, ale również grupy czy całego systemu społecznościowego. Zaburzenie dotyczy wszystkich grup wiekowych, występuje u dorosłych, młodzieży i dzieci. Jest uważane za dezadaptacyjną reakcję na ciężki, ostry stres, która uniemożliwia skuteczne radzenie sobie, a w konsekwencji prowadzi do poważnych trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym.
Zaburzenia adaptacyjne – przyczyny
Zaburzenia adaptacyjne wiążą się zawsze z wpływem czynników stresogennych, jako przyczyną. Stresorami mogą być zarówno czynniki o charakterze psychologicznym, społecznym, jak i naruszający ogólny stan zdrowia, np. postępująca poważna choroba. Zaburzenie nie występuje bez obecności urazowego czynnika stresogennego, nie mniej doświadczenie urazu nie jest wystarczające. Wiele osób doświadcza urazów, ale nie choruje. Bywa, że najbardziej katastrofalne zdarzenia nie prowadzą do patologicznych następstw. Co więcej, chorują osoby, którzy doświadczyli stresu, ale nie spełnia on kryteriów objawowych PTSD czy ASD. W wystąpieniu zaburzeń adaptacyjnych zdecydowanie większą rolę odgrywają predyspozycje indywidualne, osobowościowe niż ma to miejsce w innych zaburzeniach.
Na wystąpienie zaburzenia, jak i jego przebieg mają wpływ przede wszystkim nasze indywidualne predyspozycje, cechy osobowościowe, zasoby odpornościowe, czynniki predysponujących związanych z podatnością na zranienie. umiejętności społeczne, funkcjonalne czy też dysfunkcjonalne strategie radzenia sobie ze stresem.
Diagnoza zaburzeń adaptacyjnych
Zaburzenia adaptacyjne wymagają profesjonalnej diagnozy psychologa klinicznego lub lekarza psychiatry. Rozpoznanie powinno być oparte na analizie związków pomiędzy formą, treścią i nasileniem objawów. Dokładnym przeanalizowaniu historii życia i cech osobowości, oraz stresogennego wydarzenia powodujący kryzys życiowy, załamanie się linii życiowej.
Zaburzenia adaptacyjne – objawy
Objawy zaburzeń adaptacyjnych mają różnorodny charakter.
- Depresyjny nastrój, zamartwianie się, płaczliwość, „depresja adaptacyjna”
- Obniżony poziom energii życiowej, napędu
- Poczucie bezradności, beznadziejności, poczucie niemożności poradzenia sobie
- Objawy lękowe, napięcia, niepokoju
- Bezsenność
- Ograniczona zdolność do wykonywania codziennych obowiązków
- Poczucie obniżonej sprawności procesów poznawczych
- Gwałtowne zachowanie agresywne.
Bywa, że pojawiające się bezpośrednio po urazie reakcje w postaci ASD po czasie przyjmują obraz pełnego spektrum objawów PTSD np. u ofiar gwałtu.
Zaburzenia adaptacyjne – ile trwają?
Zazwyczaj nasilenie objawów zaburzeń adaptacyjnych rozpoczyna się miesiąc po wystąpieniu stresującego wydarzenia życiowego. Czas trwania objawów to około 6 miesięcy. Bywa, że rozpoznaje się przedłużoną reakcję depresyjną. Choć badania wskazują, ze objawy ASD często ustępują całkowicie, to bywa, że u 10% upływający czas od urazu nie łagodzi automatycznie objawów i nie powoduje poprawy stanu psychicznego . Objawy mogą się nasilać wraz z wiekiem
Zaburzenia adaptacyjne – leczenie
Ostra reakcja na stres wymaga natychmiastowego leczenia, zarówno farmakologicznego, jak i psychoterapeutycznego. Leczenie farmakologiczne jest wskazane w przypadku nasilenia objawów lękowych, depresyjnych, psychosomatycznych, bezsenności. Celem oddziaływań psychoterapeutycznych powinno być odreagowanie, wsparcie, nauka umiejętności radzenia sobie z objawami zaburzenia, wzmocnienie mechanizmów obronnych i poczucia koherencji, przywrócenie poczucia bezpieczeństwa i wzmacnianie zasobów odpornościowych w kontekście funkcjonalnego radzenia sobie z stresem.
Nieleczone zaburzenia adaptacyjne
Istnieje zagrożenie, że nie leczone zaburzenia adaptacyjne, szczególnie w odniesieniu do oddziaływań psychoterapeutycznych, mogą mieć wpływ na obniżony poziom satysfakcjonującej jakość życia w przyszłości, może prowokować nawrót objawów lękowych, depresyjnych w trudnych sytuacjach w przyszłości.
