Potocznie używane terminy diagnostyczne typu:
„depresja paranoidalna, depresja maniakalno-paranoidalna, depresja paranoidalna dwubiegunowa”, nie mają swojego przełożenia na definicje zaburzeń w Międzynarodowych Klasyfikacjach Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania. Być może, pod tymi kolokwialnymi określeniami kryje się poszukiwanie informacji diagnostycznych na temat zaburzeń, w których występują jednocześnie objawy depresyjne i psychotyczne – urojenia, oraz stanów maniakalnych z objawami psychotycznymi.
Podejmując próbę interpretacji tych obiegowych terminów, można pokusić się o poniższy komentarz.
Potocznie: „Depresja paranoidalna”- objawy depresyjne i urojenia paranoidalne występują w przebiegu zaburzeń schizofrenicznych – Zespół paranoidalno-depresyjny w przebiegu schizofrenii. Do objawów paranoidalnych należą urojenia prześladowcze, wpływu, oddziaływania, odnoszące, pochodzenia, omamy słuchowe, wzrokowe, smakowe i węchowe, doznania cielesne. Być może pacjent przeżywa objawy depresyjne w przebiegu choroby schizofrenicznej.
W zaburzeniach schizoafektywnych oprócz objawów depresji i manii, występują charakterystyczne urojenia paranoidalne.
Depresja jest pojęciem heterogennym i kryje się pod nim wiele podtypów depresji. Istnieje wiele odmian zaburzeń depresyjnych, które różnią się między sobą uwarunkowaniami schorzenia, objawami i ich nasileniem, oraz konfiguracją, w jakiej występują, przebiegiem i częstością nawrotów. Jedną z kategorii diagnostycznych zaburzeń depresyjnych jest depresja psychotyczna.
Depresja psychotyczna – Depresja urojeniowa w przebiegu dużej depresji. Zespół depresyjno-urojeniowy.
Charakteryzuje się występowaniem objawów psychotycznych – urojeń, omamów i osłupienia depresyjnego. Depresja urojeniowa w swoim obrazie klinicznym obejmuje podstawowe objawy depresji, oraz oceny depresyjne, które przyjmują rozmiar urojdoeń. Mogą występować nasilone objawy lękowe, których treść jest adekwatna do przeżywanych urojeń (stąd być może potoczne określenie – „lęk paranoidalny w depresji urojeniowej”). Urojenia w przebiegu dużej depresji nie mają charakteru paranoidalnego, ich treść jest symptomatyczna dla dużej depresji.
Do najczęstszych urojeń w depresji psychotycznej należą:
- Winy, katastroficzne.
- Grzeszności, oczekiwania na karę.
- Hipochondryczne, symptomatyczne urojenia depresyjne dotyczące nieuleczalności stanu zdrowia.
- Nastawienia ksobne, nasilona nieufność i podejrzliwość, poczucie zagrożenia.
Omamy słuchowe mogą mieć charakter głosów oskarżających. Występują bardzo przykre omamy węchowe.
Potocznie: „Depresja maniakalno-paranoidalna, depresja paranoidalna dwubiegunowa”. W zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych, czyli maniakalno-depresyjnych mogą występować urojenia. Choroba afektywna dwubiegunowa przebiega na przemiennie z epizodami depresyjnymi, w których mogą występować urojenia, oraz z epizodami maniakalnymi, które również mogą cechować objawy psychotyczne. Stąd być może powszechnie używany termin „depresja maniakalno-paranoidalna”, który ma określać przeżywanie objawów depresyjnych i maniakalnych, oraz urojeń.
Choroba afektywna może mieć przebieg jednobiegunowy – epizody maniakalne tzw. mania jednobiegunowa. Obraz kliniczny ciężkiej mani cechuje nasilenie podwyższonej samooceny i idei wielkościowych, które przyjmują rozmiar urojeń wielkościowych, religijnych, posłanniczych. Wysoki poziom drażliwości, nieufności i podejrzliwości przyjmuje rozmiar urojeń prześladowczych. Mogą występować urojenia winy, głosy(omamy) np. oskarżające.
Jedynie lekarz psychiatra jest uprawniony do postawienia diagnozy w oparciu o zgłaszane objawy, które mogą należeć do różnych kategorii zaburzeń psychicznych. Od trafnie postawionej diagnozy zależy rodzaj leczenia psychofarmakologicznego i jego skuteczność.
