(osobowość histeryczna, infantylna)
„ Jeśli nie zauroczę ludzi, jestem nikim i wszyscy mnie opuszczą”
Zaburzenie osobowości charakteryzuje się płytkością, zmiennością i chwiejnością emocjonalną. Charakterystyczną cechą jest przesadna i nadmierna ekspresja emocjonalna, która jest demonstrowana w sposób dość teatralny. Osoby z zaburzeniami histrionicznymi starają się nieustannie skupić na sobie uwagę otoczenia i wywrzeć wrażenie, próbują zdobyć uwagę i akceptację humorami, zachowaniami kokieteryjnymi, teatralnymi i kapryśnymi. Chcą się czuć wyjątkowymi, a gdy im się to nie udaje wpadają w złość, przeżywają zmienność nastrojów, prezentują objawy depresyjne.
Od normy do patologii
Istnieje kilka typów osobowości histrionicznej, które są konstelacją różnych cech i mieszczą się w granicach normy. Osoby o histrionicznym stylu funkcjonowania mieszczącym się w granicach normy są cenieni w życiu społecznym, jako osoby ekspresyjne, towarzyskie i życzliwe, dobrze radzą w sobie życiu, cenią emocje i otwarcie wyrażają swoje uczucia. Osoby takie przywiązują wagę do swojej prezencji, barwności, są przekonani o swoim uroku, mają w sobie radość życia, którą zarażają innych. Potrafią angażować się w głębokie bliskie związki, są refleksyjni, ciepli, otwarci na nowe doświadczenia, z których czerpią radość. Osoby o stylu histrionicznym cieszą się pochwałami i komplementami, ale nie są od nich uzależnione i nie wpadają w przygnębienie, złość, labilność nastroju, jak osoby z zaburzeniami osobowości histrionicznej, gdy nie znajdują się w centrum uwagi.
O ile osoba o stylu histrionicznym jest urokliwa, czarująca i dyskretnie flirtuje, to osoba z zaburzeniami prowokuje zachowaniami seksualnymi by wywrzeć wrażenie.
Osoba o stylu histrionicznym nie wykazuje labilności emocjonalnej, kapryśności, jej zachowania i ekspresja emocjonalna są adekwatne do sytuacji. Choć przywiązuje dużą wagę do prezencji i stylu ubioru, to nie robi tego w sposób obsesyjny i sprawa wyglądu fizycznego nie zajmuje w jej życiu centralnego miejsca.
O ile osoba o stylu histrionicznym przeżywa, choć w sposób przesadny, ale rzeczywiste, autentyczne uczucia, to osoba zaburzona robi to w sposób egzaltowany i teatralny. Eksponuje w dramatyczny sposób swoje stany emocjonalne, by wywrzeć na otoczeniu wrażenie.
Objawy osobowości histrionicznej
- Płytka, chwiejna, żywa i przesadna emocjonalność.
- Ciągła, nieoczekiwana zmiana nastrojów.
- Przechodzenie od stanów intensywnej miłości do stanów intensywnej wściekłości, bywa nagłe i niespodziewane, jak również skrajne stany emocjonalne mogą występować jednocześnie.
- Nieadekwatne i niewspółmierne reakcje emocjonalne.
- Uleganie doraźnym emocjom i impulsywność działań pod ich wpływem.
- Przesadne wyrażanie uczuć, dramatyzowanie przeżywanych uczuć, teatralność reakcji.
- Brak autentyczności w przeżywaniu demonstrowanych stanów emocjonalnych.
- Ciągłe oczekiwanie aprobaty i doceniania przez innych.
- Potrzeba bycia w centrum zainteresowania, skupianie na sobie uwagi.
- Sposobem pozyskiwania uwagi jest sztuka uwodzenia, czarowania.
- Nadwrażliwość na urazy emocjonalne.
- Stosowanie manipulacji dla własnych celów.
- Prezentowanie wobec innych postaw żądań, roszczeń, wymagań i pretensji.
- Interpretowanie relacji z innymi, jako bliższe niż są w rzeczywistości.
- Brak głębszych relacji z innymi.
- Niski poziom refleksyjności i wglądu w swoje stany emocjonalne.
- Niski poziom tolerancji frustracji, krytyki, możliwe gwałtowne reakcje na nie.
- Dramatyczne przedstawianie swoich problemów ze zdrowiem.
- Egocentryzm, nie uwzględnianie potrzeb innych.
- Sposób mówienia przesadnie ekspresyjny i ogólnikowy, brak głębszych treści.
- Przeżywanie nasilonego lęku przed zachorowaniem na poważną chorobę, objawów zaburzeń somatyzacyjnych, których funkcją może być zwrócenie na siebie uwagi i opieki.
- Zachowania seksualne – prowokacyjne i uwodzicielskie.
- Nadmierna koncentracja na wyglądzie fizycznym.
- Możliwe cechy osobowości narcystycznej.
Przyczyny zaburzeń osobowości histrionicznej
Przyczyny osobowościowych cech histrionicznych upatruje się w stylu rodzicielskim.
- Rodzice rzadko karzą czy krytykują dziecko.
- Brak konsekwencji w karaniu i nagradzaniu zachowań dziecka, to samo zachowanie raz jest karane, innym razem nagradzane.
- Doświadczanie przez dziecko obojętności rodziców i związany z tym deficyt potrzeby uwagi i miłości. Aby uzyskać uwagę rodziców dzieci uczą się, że skutecznym sposobem jest wysiłek włożony w „ przerysowanie” reakcji.
- W rodzinach przemocowych, z problemem alkoholowym, „uwodzicielski czar dziecka”, a w przyszłości osoby histrionicznej, może pełnić rolę ochrony rodziny np. przed brutalnością rodzica.
- Poczucie niskiej wartości.
Podejście biologiczne: brak jednoznacznych wyników badań, w jaki sposób genetyka i dziedziczenie temperamentu, specyfika układu neuroprzekażnictwa i nieprawidłowości morfologii mózgu wpływają na rozwój zaburzeń osobowości.
Centrum Medyczne Salus Pro Domo w Warszawie oferuje diagnozę i leczenie zaburzeń osobowości typu histrionicznego
Leczenie osobowości histrionicznej
Podstawową metodą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia. Podjęcie psychoterapii powinno być poprzedzone diagnozą kliniczną, ponieważ obraz osobowości może być konstelacją nasilonych okresowo różnych cech, oraz objawów typowych dla innych zaburzeń osobowości i zaburzeń psychicznych, i z tego powodu właściwa diagnoza może sprawiać trudności. Osobowość histrioniczna może mieć wiele wspólnych cech z osobowością zależną, borderline, narcystyczną. Współwystępowanie objawów innych zaburzeń, może wymagać leczenia farmakologicznego. Elementem osobowości histrionicznej mogą być nasilone skargi na objawy somatyczne, konwersje, objawy o charakterze hipochondrycznym, czy objawy dysocjacyjne – utrata pamięci określonych faktów. Osoby te mogą być podatne na zaburzenia nastroju o charakterze depresyjnym i stany hipomanii, stany lękowe. Z tego powodu właściwe leczenie powinno być poprzedzone diagnozą.
Najczęściej stosowaną psychoterapią jest terapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna, interpersonalna. Osoby z zaburzeniami histrionicznymi rzadko zgłaszają się na terapię. Często trafiają do lekarzy różnych specjalności z powodu dolegliwości somatycznych.
